Эмээгийн бага нас
Оросын нэгэн зохиолч эмэгтэй Англид иржээ. Тэгээд элит уламжлал ёсоор англичуудыг гэртээ урьж, орос заншлаар дээд зэргийн ширээ засаж дээ. Зочид ирлээ, идлээ, уулаа, талархлаа, явлаа. Дараа нь дотны найз англи эмэгтэйдээ энэ талаараа ярьж. “Өө, тэнгэр минь, та чинь юу хийж орхио вэ? Одоо таныг дээдсийн хүрээлэнгийнхэн аристократ гэж тооцохгүй боллоо шүү дээ” гэж гэнэ, цаадах нь. Жаахан лууван чанаад, дээрээс нь нэг халбаган дээр хоёр ширхэг таарахаар хэдэн вандуй тавиад л болох байсан юм байх. Дунд нь нэг лааз шпрот задлаад, тавганд хэдэн хатсан брецель тавьчих байж. За яах вэ, жаахан ундаа. Тэгсэн бол зочид нь ийм уран тансаг дээдсийн зоогонд сэтгэл ханах байсан юм биз дээ. Хэдэн хялгасан лууванг ганц вандуйтай цэмцгэрхэн гэгч нь үмхээд удаан гэгч нь зажлангаа майндфулнес хийх байсан. Этикет гэдэг бол цатгалан хүмүүсийн цаг алах журам гэдгийг ойлгох хэрэгтэй байж, ай-яа-яа хэмээн толгой сэгсрэн сүүрс алдаж. “Үгүй тэд чинь бүр магтан магтан идээд, үлдсэн бүхнийг аваад явсан шүү дээ” гэхэд нь “Амаа олохгүй идсэн ч гэсэн, ахиад бүр гэр лүүгээ савлаад авч явсан ч гэсэн араас нь өөр юм ярьдаг нь ёр биш ёс” гээд харуусан халаглаж дээ.
Хэрэв ямар нэг хариу үйлдэл бусдаас хүлээдэггүй бол, ямар ч хариунд эмзэглэдэггүй бол энэ бүхнийг чихнийхээ хажуугаар өнгөрөөчхөөрэй. Мартын 8, төрсөн өдрөөрөө өөрөө ширээ засаж, өөрөө үйлчилж, зочдодоо бэлэг бэлдэж, бүрэн утгаар нь өөрийгөө зориулж болно, өгөөмөр сэтгэлээр дайлж цайлж, өөрөөрөө тахил өргөсөн чиг л болно шүү дээ. Харин дунд нь оршихоос аргагүй болсон орчныхоо цөмд багтчих гээд үзэж байгаа бол, усыг нь уух гэж байгаа бол ёсыг нь дагаж байх хэрэгтэй юм байна. Үүнийг уншиж суугаа бидний хувьд гэвэл дотроо догдлол хүлээлттэй байдаг бол, мэдэрч сэдэрч, хямарч үймэрдэг бол хэнээс юу авахын тулд хаана юуг яахыгаа... бодох хэрэгтэй юм байна. Дундын дээвэр доор хамт амьдардаг хүмүүсийн нэг нь нөгөөдөө ганц орой хоол хийж өгөхийг бэлэг гэж үзэх эсэх, хямдхан ургамлыг хямдаар ороон хөөрөгдсөн агаарыг бэлэг гэх эсэх нь дурын хэрэг, юу сайхан дур сайхан. Хэрэв бэлэг биш гэж үзэж байгаа бол энэ тухайгаа яг энэ өглөө биш, энэ үдэш биш, харин анхны болзоон дээрээ л ярих хэрэгтэй байж. “Өө, яасан аймаар юм бэ” гээд өнөөх чинь зугтчих байсан бол... бараг тэр нь ч дээр байж. Тэгсэн бол жилийн жилд баяраас баярт нийтийн жишгээр жижүүрийн үг, туужуурын бэлгээр биеэ үнэлэхгүй байж.
Албан газар, сургууль, хамт олноороо баяр нэртэй донтолт, бэлэг нэртэй доромжлолыг даган баясахаа болих эсэх ч бас л дур юм даа. Мартын маргааш манай хотын хогийн савнуудыг дүүргэдэг хатсан цус шиг сарнай ч яахав, баасан бүр баар, баашлаад цаашлаад буудал дүүргэдэг албан хаагчдын амралт нэртэй архидалт ч бас дур... гээд орхичихмооргүй байна. Тэр бүхний цаана дуусаагүй яриа, эхлээгүй эрэл, эртээ урьдын цагийн ээдрээ зангилаа, нэг үгээр сэтгэлзүйн асуудлууд л байдаг болохоор энэ үйл явдлууд архидалтаар дуусдаггүй, зүгээр л үргэлжилдэг. Хууралт, салалт, ахин гэрлэлт, эсвэл аль нэгний өрх толгойлолтын гол хохирогч болдог хүүхэд хэдхэн жилийн дараа “том болоод” энэ хохирлоо харилцаануудаараа барагдуулж эхлэхэд ахиад л хүүхэд нь л хохирдог... чөтгөрийн тойргоос одоо л гарцгаая. “Хүмүүжил бага наснаас эхэлдэг. Эмээгийн бага наснаас” гэсэн үгийг яг энэ мөчөөс хэрэгжүүлж эхэлье. Охин-ирээдүйн эмээ, хөвгүүд-ирээдүйн өвөө нарыг өөрийгөө болон өрөөлийг хүндлэхэд, юуг баяр, юуг бэлэг гэж үзэхэд сургаж эхэлье, ээжүүд минь. Мэдээж, зөвхөн өөрийн үлгэр жишээгээр л сургана. Өөрийн хүндэтгэл гэж гэж юу болохыг үзүүлээд өгье, өнөөдрөөс.