Бичвэр

Гоодалийн Амгалан...Хэдэн мянган гэр бүлийн амьдралыг, түм буман сэтгэлийг алсын зайнаас өөрчилнө гэдэг бол хувьсгал. Эмэгтэйчүүдийн сэтгэлийг гэж бичих гэснээ заслаа. СЭТГЭЛЭДГЭРЭЛийн минь эхний лекцийг надад эрэгтэй хүн бэлэглэсэн байдаг юм. “Ээжийгээ ойлгох гээд анх авч сонсож байлаа. Тэгээд л явж өгсөн...” гэж тэр залуу хэлж байж билээ.ГООДАЛЬ хуудсыг дагагч 100.000 хүний ихэнх нь эрэгтэйчүүд байгааг сонсоод огт гайхахгүй байгаадаа харин гайхлаа.15 жилийн өмнө манай их сургуулийн сэтгүүл зүйн тэнхимийн оюутнуудад лекц уншихаар ирэх үед нь “хувцасны зураач байсан, урлаг судлаач, тухайн үеийн монголын хамгийн том сэтгүүлийг хийсэн...” гэх мэтийг сонсож байсан. Лекц сургалтынх нь хүчээр ээж аавтайгаа, нөхөр хүүхэдтэйгээ эвлэрсэн, токсик харилцаанаас гарч чадсан гэлцдэг ойрын хүрээллийнхнээ дагаад хүүхдүүд рүүгээ, өөр лүүгээ нүүж эхэлсэн би одоо тэр буман сэтгэлийн өмнөөс энэ хүнтэй ярих гээд сууж байна.Сайхан нүдтэй юм аа.Хүмүүнлэгийн Ухааны их сургуулийн Сэтгүүл зүйн багш Л.АРИУНАА /Ph.D/, дэд профессорМиний нэг найзын хүү багадаа “Би ээжийнхээ л төлөө амьдарна” гэж хэлдэг ээждээ маш их хайртай хүү байсан. Нэг их ойрхон уулздаггүй бид саяхан таараад амьдрал ахуй ярилцаж суухад өсвөр насан дээр ирсэн нөгөө сайн хүү нь өдгөө ээжтэйгээ харилцах маш дургүй, бараг л үзэн яддаг болсон гэж гунигтайхан ярихыг сонслоо. Эхийн хайр, эхийн ач бол монгол хүний бараг итгэл үнэмшил. Гэтэл таны лекцүүдэд ээжийн алдаа эндлийн тухай их гарах юм. Зүйрлэшгүй их ачтан маань яагаад гэнэт бүх буруу зүйлийн үндэс болчихов? ЭЭЖ яаж ч алдсан дээдийн ачтан хэвээрээ гэдгийг юуны түрүүнд хэлье. Ээжийн чамд өгсөн зүйлсийн жагсаалтанд цорын ганц үг “Амьдрал” байсан ч энэ бол туйлын ач. Ээж минь, эсвэл ээжийг орлох хэн нэгэн байгаад, чадан ядан, алдан онон байж хайрласны үр дүн нь бидний амьд байгаа маань юм. Гагцхүү хараа нь тогтоогүй хүүхдийн нүдээр, хүүхдийн нам доороос, хүүхдийн явцуу өнцгөөс харахад ээждээ гомдсон, өвдсөн, өсөрхсөн үйл явдлууд яваандаа сэтгэл зүйн том асуудлын эхлэл болдог талаар би ярьж байгаа, нэг талаас. Жишээ нь, миний ижий намайг ёстой хөвөнд боосон бөөр шиг, бүр тэрнээс ч илүү энхрийлсэн юм байна, хөөс шиг эмзэг намайг хамгийн зөөлөн, хамгийн дулаан голт зүрхэндээ нандигнасан юм байна гэдгийг би 40 гарч байж ухаарсан. Ээж минь намайг 10 сар биендээ, 3 жил гаран дээрээ, насан туршдаа зүрхэндээ тээсээр байгааг өдрөөс өдөрт улам тод хардаг болж байгаа. Ээж бид хоёрын яриа улам дотно болсоор байгаа. Залууд минь ээж “Амгаа битгий буд аа, хамгийн шилдэг косметик чинь зөвхөн хайр шүү” гэхэд нь би дотроо “Хнн, өөрийнх нь косметик хаа байгаам тэгээд?” гэж гөждөг байсан. Харин одоо ээж миний дотроос “Миний охин ёстой сайхан хэвээрээ байна аа” гэхэд нь би “Хамгийн шилдэг косметик чинь нээрээ хайр юм байна лээ шүү” гээд инээдэг болсон. Надад нэг бодол байдаг юм. Хүмүүс хэрүүл тэмцэл, хов живийг дахин дахин эргэн санаж, эсвэл дутуу яриагаа дотроо үргэлжлүүлээд, би тэгж хэлэх байсан юм, тэгээд тэрийг тэгвэл нь ингээд хариуг нь өгчих байсан юм гэж, эсвэл болоогүй зүйлийг төсөөлөн айдас, хар, хороо тоглуулсаар байдаг. Үүнийгээ хийрхэл, солиорол гэж огт боддоггүй. Гэтэл өршөөл, ойлголцол, эвлэрлээр сэтгэлд болж буй хөдлөлүүдийг галзуурал мэтээр хардаг. Ийм учраас л хүн бүр өөр өөр ертөнцөд амьдардаг байх. За ингээд, над шиг хожуу нүд орсон хүүхдүүд бий.Нөгөө талаас, өөр ээжийн жишээ байна. Дунд сургуульд үздэг байсан “Муму” өгүүллэгийг санаж байна уу? Эзэн авхайнхаа хэрцгий авираас болоод хэлгүй зарц нь тэжээвэр гөлгөө усанд живүүлж байгаа тухай. Энэ хатагтайн дүр бол зохиогч И. Тургеневийн ээж. Тэр эмэгтэй ухаан алдалттай хавсарсан сэтгэцийн эмгэгтэй, сэтгэл зүйн гэмтлийн дараах гүн хямралтай, хүүхдүүдээ харгислан зоддог, сэтгэл зүйн хүчирхийлэл үйлддэг хүн байсан. Энэ өгүүллэг бол болсон явдлыг хүүрнэн өгүүлэх аргаар зохиолчийн өөртөө хийж буй сэтгэл засал. Гол баатар Герасимын усанд үйн алж байгаа тэр гөлөг бол Тургеневийн хувьд эхийн хайрыг горьдсон эцсийн найдвар, ид шидийн хүлээлт, хүүхэд насны сүүлчийн билэг тэмдэг нь болж байгаа юм. Эхлээд түүнийгээ эрхлүүлнэ, тэгээд живүүлнэ, уйлан гашуудна, салах ёс хийнэ. Сэтгэл засалд яг л ингэдэг. Одоо тэр явж болно. Одоо бүх утгаараа хүлээснээс гарсан. Хүүхэд биш болсон.Мэдээж бодит байдал дээр юмс илүү ээдрээтэй. Хүүхдүүдээ гэрээсээ зугтан явсны дараа Тургеневийн ээж хаалган дээрээ “Тэд эргэж ирнэ” гэж бичүүлсэн. Ийм эрсдэл үргэлж байна. Гэмийн мэдрэмж гэдэг бол сохор хүчтэй соронз. Тургенев хүртэл ээждээ хэдэн сар охиноо харуулж байгаад гэнэт ухаан ороод яаралтай очиж авсан гэдэг. Өөртэйгөө юу болоод өнгөрснийг ямар нэгэн дүрслэлд цутган юүлж, сэтгэлийнхээ драмыг дүрүүдээр тоглуулан гадагшлуулж чадвал мэдээж маш сайн. Тэгвэл тэндээс явж чадна. Гарз, шархтай ч болов чөлөөлөгдөж, алдаатай зовлонтой ч гэлээ өөрийн амьдралаар амьдарч эхэлдэг. Тургеневийнх шиг ээжүүд бий. Ээжээсээ гэмтсэн сэтгэлийн драмыг тоглуулах тайз, доторх зангилааг тайлах оньс нь Гоодалийн цахим хөтөлбөрүүд гээд зүйрлэн хэлж болох юм. Эхлээд сэтгэл хөнгөрнө, тэгээд эдгэрэл эхэлнэ. Өршөөл, зөвшөөрөл, эвлэрэл гээд л явна даа.Манай нэг дүү “Ам уучилсан ч сэтгэл уучилдаггүй юм билээ” гэж хэлж байсан шиг хүмүүс “мартсан”, “уучилсан”, “өршөөсөн” гэсэн хэдий ч сэтгэлтэйгээ сайн ажиллаагүй бол ёстой нөгөө “ам уучилна” гэдэг болдог байх аа. Цаанаа үзэн ядалт, уур хилэн нь уугисан хэвээрээ.“Тэр хүнд үүнээс өөрөөр байх ямар ч сонголт, ямар ч нөөц хүч байгаагүй юм байна” гэдгийг л хүлээн зөвшөөрөхийг өршөөл гэж үзнэ. Уулзахгүй ч байж болно. Ер нь бол онолоор, мэдлэг мэдээллээр уучлахгүй шүү дээ. Сэтгэл хөдлөлийн давхарганд, далд ухамсрын түвшинд л энэ үйл явц болно. Махан биеэр зодуулсны гэмтэл нь сэтгэлд, мэдрэмжийн биенд үлддэг учраас тэр. Эсвэл уучлахгүй гэж шийдэж ч болно. Энэ бол бас нэгэн зүйлийн эвлэрэл. Яг хийснийг нь өөрт нь амсуулаад, амыг нь асуумаар адын хүсэл хүн болгонд төрж болно. Гэвч жаахан зогсосхийгээд нөгөө хүнээ, дотроо хийж яваа дайныг нь харвал хөөрхий тэрээр аль эрт шийтгүүлчихсэн, өөрөө өөрийнхөө яллагч, яргачин болчихоод амьдралаа сүйрүүлж байгааг нь харж болно. Тэд өөрт байгаагаа л хуваалцсан байдаг. Бид бүгдээрээ л өөрт байгаагаа хуваалцдаг. Байхгүйгээ өгөхгүй. Бид зөвхөн өөрийнхөө төлөө уучилж байгаа.Тэр хүн буруугүй учраас биш, надтай ийм зүйл хийх нь зөв учраас биш. Доодын доод давтамжууд болох буруутгал, гомдол, өсөрхөл бол хамгийн аймшигт хор, хамгийн ёрын гяндан учраас л тэр. Яг ийм сэтгэл хөдлөлийн суурьтай хүмүүстэй учирна, ийм уур амьсгал цацарсан хүрээлэлд орно, ерөөсөө ийм давалгаан дээр л гэрээ барина гэдэг чинь бараг дайснаа ч хараамгүй амьдрал болохоор өөрийнхөө төлөө л уучлах гээд байгаа юм.Сэтгэл хөдлөлийн долгионуудыг би “Бөгтрөгтэй морьхон” хүүхэлдэйн кинон дээр гардаг том усан сан шиг төсөөлдөг. Хайр бол мөнхийн рашаанаар дүүрэн аварга тогоо байхад талархал, өгөх, өрөвдөх, өршөөх сэтгэлүүд гэрлэн банн, ид шидийн сан мэт. Харин үзэн ядах үедээ хүн замын харын цооногт шумбачих шиг. Тэрхэн дороо гарч ирсэн ч наалдсан юмыг арилгах гэж уддаг шиг уурлах үед биед болсон биохимийн урвал, физик ул мөр арилтлаа их уддаг биз дээ. Гаднаа юу ч болоогүй юм шиг суувч сэтгэлдээ бид атаархлын цементэн зуурмагт няцлуулж, хомхой шуналын балчигт тийчилж байдаг. Харин ажил хуучиндаа, гэр хуучиндаа ч, жам ёсоор жаахан жаахан өтөлсөөр яваа ч сэтгэлдээ тансаг онгоцонд цэнгэдэг болсон, өөрөөр хэлбэл сэтгэлийн өндөр дээд төлөвт оршдог болсон, тийм газарт амьдардаг болсон хүмүүсийг та нар мэдэх байх. Ер нь бол чи бидний жинхэнэ гэр бол квантын сэтгэл зүйчдийн “Бид бол давтамж” гээд байгаа сэтгэл санааны байдал маань л юм шүү дээ. Өглөө бүр өмсөх хувцсаа сонгодог шигээ өдөр бүр амьдрах сэтгэлийн төлвөө сонгож байна уу гэж би асуумаар байна. Үргэлж өөдрөг байх, өөртэйгөө аз жаргалтай байх боломж яг энэ ахуйн дунд ер нь бий юү?Урьд өдөр нь хүнд дурласан анхны өглөө ямар байдаг билээ? Зүгээр л тэр хүнийг байгаа гэхээс л сэтгэл багтаж ядан бялхдаг биз дээ? “Тэр байгаа”. Ядуу байх, нүхэнд байх хамаа байдаг сан билүү? Тэгвэл Ариунаа, чи өглөө сэрэхдээ л яг ийм, өнөөдөр юу болох бол гэхээс тэсгэлгүй их догдолсон, “Юу ч болсон бай, ТЭР байгаа” гэх агуу их талархалтай байхыг төсөөлөөд үз дээ. Тэр заавал хамт амьдрах хэрэггүй, хайраа чамд илэрхийлж, бэлгээр дарах хэрэггүй. Тэр байгаа цагт чи бүхнийг чадна, бүгдийг барна гэдгээ мэднэ. Тэгвэл тэр гэдгийг би гэдгээр сольчихъё л доо. Гадны хүнд дурлаж болж байгаа юм бол өөртөө дурлаж яагаад болохгүй гэж? Энэ чинь л нөгөө өөртөө НАЙЗ байх юм шүү дээ.“Далайд сэлж байгаа мэт” гэж амьдралыг зүйрлэдэг. Тэр далай харин юунаас бүтдэг вэ гээд харвал жаахан эвгүй. “Боль, зогс, чи чадахгүй, чи мэдэхгүй, муухай, инээдтэй, ичмээр, аймаар...” гэх сэтгэлийн зодуурын давалгаанууд ихэнх нь. Харин эднийг бид өөрсдөө бүтээдэг, өөрөөр хэлбэл энэ үгнүүдийг өөртөө хэлдэг. Өөрийгөө хайрладаггүй.Хэрэв хайрлахгүй байгаа бол яаж өөртөө найз болох билээ? Унасан үедээ өөртөө гараа өгөхгүй. Бусад хүмүүс унагаавал нийлээд өшигчиж гарна. Өөрийгөө мохооно, шоолно, эсвэл өөртөө итгэдэггүйгээс болоод заль мэх сүвэгчилнэ, зүй бус юм хийнэ. Гэтэл эсрэгээрээ бид хайр гэдэг төлөвт орших юм бол бүдэрсэн өөрийгөө татан босгодог, аргаддаг, авардаг жинхэнэ найз нь байж чадна. Ганцхан халуун үг өвлийн гурван сарыг дулаацуулдаг шиг найзын ёсоор өөртөө хэлсэн урмын үг гурван цагийг гийгүүлдэг. Нэг сэтгэл зүйч эрийн түүхийг саналаа. Эхнэр нь хуурдаг, өөр хүн рүү явдаг, хамт амьдардаг, тэгээд эргэж ирдэг, энэ бүхнээ ярьдаг. Тэгтэл асуудал эхнэрт биш, эхнэрийн ээжид биш, ээж тэр хоёрын эвгүй харилцаанд биш, харин өөрт нь байж таарсан. Залуугийн ээж, эгч, бүр эмээ нь хүртэл эрчүүдийг дорд үздэг, сольдог байсан. “Би хэзээ ч ийм хүнтэй суухгүй” гэсээр яг л тийм юмыг амсуулах хүнтэй гэрлэсэн. Өөрийн мэдэлгүйгээр эмэгтэйгээ урвах үйлдэлд өдөөн хатгасан. Мэдээж эцэстээ эмэгтэй тэсгэл алдран хуурсан, гэвч үүгээр бүх юм дуусаагүй, нууц амрагийн тойргуудад нөхрөө чирээд гүйж гарсан. Энэ бүхний учрыг олсон цагаас тэр сэтгэл зүйч өөртөө дайсан биш найз болсон. Яаж гэдгийг ярих нь бүтэн лекцийн сэдэв болох тул ингээд орхиё.Таныг сонсохоор “Нээрээ тийм юм байна шүү дээ, яагаад бид бүх юмыг буруу хийж байсан юм бэ, яагаад үүнийг хэн ч бидэнд хэлээгүй юм бэ?” гэсэн гуниг урсаад байх юм.Төдийгөөс өдий хүртэл бидний төлөө хүчин зүтгэж, амь нас хүч чадлаа өгч байсан ээж аав маань энэ бүхнийг мэддэггүй ч байсан байж болох юм. Тэдний олонх өөрсдийгөө гаргуунд гаргасан хүмүүс байсан. Харин бид энэ таагүй уламжлалыг тастаж яагаад болохгүй гэж?Ертөнц үргэлж хөдөлж хөрвөж, урваж шарвана. Тогтворгүй гэдэг чинь ертөнцийн мөн чанар нь юм чинь. Тэгэхээр тэр тэнцвэр тогтворыг гаднаас хайх нь угаасаа утгагүй. Өөрийгөө маш сайн таньдаг, мэддэг байвал сэтгэл хөдлөхийн төдийд, хямрал эхлэхээс өмнө, гудайж тонгойхоос урьтаад анзаарч тогтоож сурна. Юу ч болсон, “Хэрэв хэзээ нэгэн цагт би толгойгоо тонгойлгож байгаа бол зүгээр л туфлиэ харан баясч байгаа л гэсэн үг” гээд харц дээгүүр явдаг болно.Гэхдээ Ариунаа, энийг бид өөрсдөө мэдээд хүүхдүүддээ хэлсэн ч тэд тоохгүй. Хүүхэд зөвхөн үлгэр жишээгээр л хүмүүждэг. Бидний хийж чадах ганц зүйл бол өөртөө яаж хамгийн сайн найз нь байдгийг үзүүлж өгөх л юм. “Элизабет Арден бол энхийн цагаан тагтаа, Эсте Лаудер бол зэвүүн чөтгөр” гэж эдгээр брендүүдийн харьцуулалт дээр жишээ баримттай нь сонсож байсан. Гэхдээ жинхэнэ үнэн ба бодит баримт хоёрын хооронд асар их зай бий. Баримт баталгаа үнэнийг халхалж байж ч болдог. “Би хэзээ ч амжилтыг мөрөөдөж байгаагүй. Харин амжилтын төлөө ажилладаг байсан” гэж хэлдэг, хийдэг Эсте Лаудерын өөрийгөө бүтээсэн түүхийг би хүндэлдэг. “Чи зурж чадахгүй гэсэн дотор дууг нам болтол нь би зураад л байсан, зураад л байсан” гэх Ван Гогийг шүтдэг. Энэ хүмүүс бол зүгээр л нэг “азтай гарууд” биш өөрсдийгөө нээсэн, төрүүлсэн жинхэнэ туурвигчид юм. Ээж байна гэдэг бол ерөөсөө энэ л нээлтийг өдөр бүр хүүхдүүддээ үлгэрлэн үзүүлсээр байхын нэр юм шүү дээ. “Өө ядаргаатай юм, зүгээр л хавирвал олоод, олбол гаргаад, хүн нэмбэл хүнс нэмээд болоод ирсийм” гэж бодож байгаа хүн шинэ ертөнцийг үүтгэж, хүүхэд төрүүлэх оюун санааны эрхгүй. Үржих эрх энэ тэр гэж ярих бол адгуусанд л хамаатай байх.Эмэгтэй хүн ядаж үүнийг л мэдчихээсэй гэчихмээр ганцхан түлхүүр үг хэлээд өгөөч гэвэл?ЧИ САХИУС.Хүүхдийнхээ сахиус гэдэг нь бол мэдээж. Хамгийн гол нь бид өөрсдийнхөө сахиусан тэнгэр, өөртөө сахиус нь юм. 1940-өөд оны үед Жорж Данциг гэдэг математикч Калифорнийн их сургуульд сурч байсан. Нэг удаа статистикийн хичээлд хоцорч орж ирээд суухдаа самбар дээр бичээстэй байсан бодлогыг гэрийн даалгавар байна гэж бодоод хуулж авсан. Хоцорсондоо харамсаад бараагүй, яагаад гэвэл үнэхээр хүнд бодлого байж. Бодолттой холбоотой чухал зүйлийг багш нь нэгэнт заагаад өнгөрсөн хойно яаж ийгээд бодохоос өөр замгүй. Тэгээд чардайсаар байгаад бодсон, багшдаа аваачиж өгсөн. Ийм даалгавар өгснөө санахгүй байсан профессор Ежи Нейман тоомжиргүйхэн хуудсуудыг авсан ч харангуутаа нүд нь орой дээрээ гарсан. Өөрөө бүү хэл дэлхийн шилдэг толгойнууд ч бодож чадахгүй байгаа эдгээр бодлогыг хичээлийн эхэнд самбар дээр бичихдээ шийдгүйн талаар л ярьсан гэдгээ санасан байна. Харин тэр хэсгийг Данциг сонсоогүй. Хэрэв чадна гэдэгтээ итгэж л чадах юм бол бидний хувьд боломжгүй юм гэж байхгүй.Өө хө, тэгвэл өөрийгөө итгүүлчихвэл өндрөөс унаад үхэхгүй, галд шатахгүйм байна тээ гэж магадгүй л дээ. Ер нь бол тийм. Асуудал физикийн хууль энэ тэрд байгаа биш. Цонхоор унах гэж байсан хүүхдээ татаж авахдаа өөрөө хөл алдсан эмэгтэй нэг гартаа хүүхдээ тэврээд нөгөө гараараа цонхны ирмэгээс бариад аврагчдыг иртэл тэссэн нь ямар ч хуулийг зөрчиж байгаа. Амиа дүйж үзээгүй цагтаа юу хийж чадахыгаа хүн мэдэхгүй. Дараа нь тэр эмэгтэй энэ үйлдлээ хоёр гараараа бариад ч давтаж чадаагүй. Тэгж тэсэх шалтгаан одоо байхгүй болсон юм чинь.Бидний сахиус гээд байгаа чинь ямар нэг бурхан, дагина, морь унасан баатар биш юм. Энэ бол өөрийгөө ямар ч нөхцөл байдалд, ямар ч дүрд, ямар ч хувилбарт байсан, ямар ч хэрэг тарьсан үг дуугүй хамгаалах, хайрлах, итгэх тэр л хүч юм шүү дээ.Та нэг подкастдаа “Эмэгтэй хүний аз жаргалд үнэн голоосоо даган баясаж чадсан тэр цагаас хойш надад аз жаргал ирсэн” гэж хэлсэн нь санаанаас ердөө гардаггүй. Хар багаасаа эхлээд өөрөөсөө илүү гоё сайхан, эрдэм чадалтай охидод дургүй байх, нийлж гадуурхах хандлаганд өөрсдийн маань зовлонгийн эх үндэс байдаг шиг.Атаархах, бусдын мууд дурлах, тавлах, дайсныхаа зовлонд ханан жаргах, хүний сайн сайханд үл итгэх, бүр уурлах зэрэг чинь бидний нэгэн орц юм даа. Надад ийм юм байхгүй гэх хүнд “Хахаха, та тэгвэл орчлонд юу хийж яваа билээ?” гэж асуумаар байдаг. Хэрэв хүний хорвоод байгаа л бол эдгээрүүд их бага ямар нэг хэмжээгээр заавал байгаа. Нарны доорх ертөнцөд чи хэн нэгнийг заавал сүүдэрлэж л таарна. Чиний асуултанд жишээгээр, ер нь асуултаар хариулчихъя.Хитоси Имамура гээд японы генералыг цэргийн шүүхээр ялласан. Цэргүүд нь олзны хүмүүстэй харгис харьцсан хэргээр. Өөрийн гараар хийгээгүй ч гэлээ удирдагч хүн цэргүүдээ хариуцах ёстой учраас оноосон арван жилийн ялыг тэр дуугай эдлээд зогсохгүй үнэхээр доод хүмүүсийнхээ юу хийж байгааг мэдээгүйнхээ ялыг насан туршдаа эдлэх ёстой гэж үзсэн. Шоронгоос гараад гэрийнхээ цэцэрлэгт шоронгийн камер шиг битүү амбаар бариад тэндээсээ 13 жил гараагүй. Ном бичиж олсон бүтээлийн шагналаа хохирогчдын ар гэрт илгээдэг байсан. Мэдээж хуурамч нөхөд дундаас нь зөндөө завшсан, үүнгүй хорвоо гэж юу байхав, өлөн хүний ходоод ёроолгүй хойно. Энэ түүхэнд уярсан нэгэн зохиолч эхнэртээ ярьж. Харин эхнэр огтхон ч хөндөгдсөнгүйгээр үл барам “Тэгээд энэ шоунд нь авгай гуай нь яаж хандсан юм бол?” гэж хүйтнээр асуусан гэдэг. Энэ эмэгтэй бусад хүмүүсээс, гаднаас ямар мэдрэмж авдаг гэж бодож байна?Их л хөндий хөшүүн, тоомжиргүй хандлагыг мэдэрдэг юм болов уу? Би өөрийгөө маш эерэг хүн гэж боддог байлаа. Бодлоо ажиглах дасгал хийгээд алхаж явангаа автобусны буудлын рекламны самбарыг хараад “Хнн, хоёр тэнэг юм!” гэсэн бодол харваад л орж ирэхэд цочиж байж билээ. “Сул талаа мэдсэнээр бид сэтгэлээр унаж доошоо орно гэж хүмүүс андуурдаг. Үгүй шүү, харин ч эсрэгээрээ жинхэнэ чөлөөлөлт эхэлдэг” гэсэн таны үг ёстой чөлөөлөлт болж байсан.Хэрэв бид үнэнийг харж чаддаг сан бол Тунгалаг Тамирын Долгор шиг “Хорвоо чи хүний зовлонд цадах болоогүй юу?” гэхгүй. “Би өөрийнхөө зовлонд цадах болоогүй юу, энэ бүхнийг дуусгах цаг болоогүй юу?” л гэж өөрөөсөө асууна. Анх сэтгэл зүй судалж эхэлж байхад “Сэтгэл зүйн онолууд эхлээд дандаа урлагт гарч ирсэн байдаг” гэхийг сонсоод гайхаж байж билээ. 1979 оны “Сталкер” кинон дээр хоёр хүн хөтчийг даган зона буюу нэгэн бүс рүү явдаг. Тэнд очсон хүний хүсэл биелдэг учраас. Харин хөтөч тэдэнд хачин жигтэй юм хэлнэ. “Энэ бүс амьтай. Тэр хэзээ ч нэгэн хэвэндээ байдаггүй. Энд хэзээ ч, хаа ч, юу ч болж магадгүй. Тэр хорон болохоороо ингээд байгаа юм биш. Бид л сэтгэлийн төлөв байдлаараа энэ бүсийг бүтээгээд байгаа юм. Энд хэний хүсэл биелдэг гээч? Хүсэхээ больсон хүний л хүсэл биелдэг. Хүслээ зуураагүй, зууралдаагүй, юу хүсч байгаагаа мэддэг ч тэрийгээ дотоод дэлбэрэх төхөөрөмж болгочоогүй хүний л хүсэл биелдэг” гэж одоо ид дэлгэрч байгаа квантын сэтгэл зүйн зарчмыг ярьдаг. Товчдоо, ертөнцөд хоёрхон л төрлийн хүн бий. Нэг нь итгэмээргүйд итгэдэг. Нөгөө нь боломжгүйг болгодог. Гэхдээ нэг болзол байна аа. Боломжгүйг болгохдоо сэтгэлийн эрчим доор буюу сөрөг байсан бол хүсэл биелсэн ч эргээд тэрийгээ л хүртдэг зүй тогтолтой. Танил эмэгтэйн маань нөхөр нь хуураад тэд салж байлаа. Гэтэл тэр бүсгүй удалгүй гэр бүлтэй хүнтэй холбогдсон. Тэр хүний эхнэр нь ирж харилцаагаа таслахыг гуйж байсан гэсэн. “Чадаж байгаа юманд...” гээд ам бардам хүүхдийг нь төрүүлсний дараа нөгөөх нь ахиад өөр эмэгтэй рүү явсан. Түүнтэй нь уулзах гээд очиход хаалга нээсэн жирэмсэн бүсгүй “Таны өөрийн л лай” гэсэн юм гэнэ лээ. Уг нь өөрөө амаараа гартал амссан зовлонг бусдад эдлүүлэхээргүй төлвийн хүн атлаа ийм сонголт хийсэн нь хүмүүсийн хэлдгээр учрал ерөөл, зураг төөрөг үү?Мэдээж өмнө хийсэн үйлдлийнхээ эрчим хүчээр ийм харилцаа руу орж байгаа. Ийм л хяслантай, бусдыг заавал зовоох барилдлагаар учрах тавилан байж болох ч тэрийг дагахгүй байх, амьдрах бүсээ буюу орчлонгоо ямар байлгах сонголт сонголт гарцаагүй байгаа.“Хувь заяа гэж залхуу, тэнэг хүмүүсийн зохиосон үг” гэж хэн хэллээ? Үйл, үйлийн үр л гэж байгаа. Хэрэв яг одоо, яг энд сэтгэлийнхээ хорхой, ад хүслээс татгалзаж чадвал чи өөрийгөө ямар олон тойргоос чөлөөлнө гээч. Хэрэв чадахгүй бол энэ үйлдлээрээ өвтгөсөн хүмүүсийн зовлонг эдлэхээс гадна ийнхүү зовж байгаа дотны хүмүүсийнхээ тамыг дахин дахин хамт эдлэх болно. Хэдхэн жилийн дараа хүүхдүүд нь самуурлын намагт шигдэж тун болзошгүй. Гэхдээ хүн зөвхөн өөрийн хийснийг л амсана. Ээж нь хуурдаг байсан учраас охин нь хуурагдаад байгаа юм биш. Эх үрийн барилдлагад нь ийм нэг хууралтаар гагнагдсан зангилаа байна гэсэн үг. Хэрэв ээж нь өөрт байгаа тэр урвах чанараасаа илүү том байж, тэсч чадвал энэ нь охины төлөвшилд нөлөөлнө, тэр энергийнхээ хүчээр ирээдүйд хуурах байсан хүмүүсээс хол өнгөрч болох юм. Яг, юу нь, яагаад гэдгийг хэлэхийн аргагүй ярвигтай сэдэв.Гэхдээ нэг зүйл охидод хэлье. “Хэрэв энэ эр эмэгтэй байсан бол” гэж төсөөлөөд үзэхэд чи түүнтэй найзлахааргүй санагдаж байгаа бол тийм залуутай холбогдоод хэрэггүй. Хэн нэгний мөрөөдлийн эмэгтэй болох гэж мачийх ч хэрэггүй. Ганцхан өөрийнхөө л мөрөөдлийн хүн болчих, тэгвэл бусад бүх мөрөөдөл дагаад биелдэг.Нөхөртэй болохгүй байгаа эсвэл салсан, бүр эсвэл салаад дахиад суусан ч салаад байгаа нь хувь заяа энэ тэр биш сэтгэл зүйн асуудал уу? Эсвэл удмын хэлхээнд учир байна уу?Суух, салах, эргэн нийлэх энэ тэр бол хүний сайхан муухайтай хамаагүй. Тэр хүнтэй хамт байхдаа юуг мэдэрч, эдэлж, тэр хүнээс юу авч байгаа тухай л юм. Хэрэв авах юм нь дууссан бол яаж ч байсан сална. Дуусаагүй бол алуулах байсан ч ирнэ. Мэдээж сэтгэл зүйн асуудал байлгүй яахав, бүх юм сэтгэлээс үүдэлтэй юм чинь. Харин яг ямар асуудлаас болж байна вэ гэдгийг урт удаан хугацаанд ухаж байж л олно доо. Удмын асуудал бас байгаа нь гарцаагүй.Гэхдээ энэ удмаас болж гэм зэмгүй гэгээн ариун би ингэж хохироод байна гэхээсээ би ийм юмыг амсах үйлээрээ амсуулах нөхцөлтэйгөө харилцан соронзлогдоод тэр үйлийн үрээ тоглуулах талбар болсон энэ удмыг өөрөө сонгоод ирсэн байдаг. Уудаг нөхрөөсөө өөрөө сэтгэл зүйн хамааралтай болчихсон эмэгтэйчүүд цөөнгүй. Нөхрийн амсуулж байгаа зовлонгоор хооллодог болчихсон, мансуурагчтай л адил шүү дээ. Өөрийнхөө сумны учрыг олох хэрэгтэй байтал хүний сумыг арчлаад явчихдаг чинь сэтгэл зүйн асуудал байлгүй яахав.Ерөөсөө хүн хэр жаргалтай байна гэж шийдсэн, яг тэр хэмжээндээ л жаргалтай байна. Бас хүн өөрөө хэдий зэрэг харалган баймаар байна, тийм л хэмжээндээ сохор байна. Бидний амьдрал бол зөвхөн бидний л сонголтуудын үр дүн. ГООДАЛЬ нүүр номын хуудсан дээр хэдэн хоногийн өмнө нийтлэгдсэн “Аав оройтсон орой” постын доор ширүүн яриа өрнөжээ. “Хүүгийн цаашдын амьдрал ээжээс шууд хамаарна” гэж таны бичсэнтэй санал нийлэхгүй байгаа хүмүүс “Яагаад ээж дангаараа хариуцах ёстой гэж? Ааваас хамаарахгүй хэрэг үү?” гэж нэлээн бухимдангуй байсан.Тэгэлгүй яах вэ, хүн бүрт өөрийнх нь үнэн байгаа. Надаас өөр бодолтой байх, намайг эсэргүүцэх, үгүйсгэх бүрэх эрхтэй. ГООДАЛЬ хуудас бол миний хувийн орон зай биш, мэргэжлийн үйл ажиллагааны талбар учраас би зөвхөн сэтгэл зүйчийн үзэл санаагаа нийтэлж байгаа. Хүүгийн амьдрал цаашид яаж өрнөх нь ээжээс шууд хамаарна гэдгээ би сэтгэл зүйн үүднээс давтан хэлмээр байна. “Аав энд огт хамаагүй” гээгүйг дахин сануулъя.Гэрийн гол шийдвэрийг ээж гаргадаг учраас тэр юм аа.Аавыг уучлах эсэх: салах уу эсвэл үлдэх үү. Хэрэв салахгүй бол хүүгийн нүдэнд аавын нэр төрийг өндөрт өргөсөн хэвээр, гэр бүлийн уур амьсгалыг эрүүл байлгаж чадах уу, эсвэл хүүг нөхрөөсөө өшөө авах хэрэглүүр болгож, энэ явдлаар аавыг насан туршид нь барьцаалах уу гэдгийг ээж шийднэ. Энэ шийдвэрээс хүү ирээдүйд эмэгтэйчүүдтэй хэрхэн харилцах хэв маягийн хэлбэрийг олж авна. Суурь агуулга бол хүүд угаасаа төрөхөд нь л өгөгдчихсөн байгаа. Салах эсэхийг эр нь шийдэж байгаа тохиолдол бас байна аа. Эхнэрээ явсан ч олж ирээд, ёстой “гинжилж” байгаад, хорин жил тамласан гээд монголын төрийн албан хаагчийн жишээ хүртэл саяхан ил болсон. Гэхдээ бид бие даасан тохиолдлуудыг авч үзээгүй, ерөнхий зүй тогтлыг ярьж байгаа. Тэсэхийн аргагүй нөхрүүдээс салахгүй байгаа эмэгтэйчүүд бас цөөн бус.Тэгээд, гэр бүлийн харилцаанд аав хариуцлага үүрэлгүй яах вэ. Тэр өрхийн аюулгүй байдал, амьдралын түвшин, оюуны талбар дахь үзэл санааны хэсэг, итгэл үнэмшлийг аав хариуцна. Харин бодлогын асуудлыг дандаа эмэгтэй тал хариуцдаг юм шүү. Энэ бол бол биологи. Үр тогтох үед хамгийн шилдэг сперматозоид түрүүлж давхиж ирээд өндгөн эс рүү нэвтэрдэг гэж саяхныг хүртэл үзэж байсан. Тэгэхэд ч хүртэл эх нь бодлого тодорхойлогч байсан. Хүүхдийн эцгийг эх сонгодог, эрэгтэй нь дандаа эмэгтэйгээрээ сонгуулдаг. Хүн яаж ч хөгжсөн байгалийнхаа рааманд л жаална.Түрүүний яриагаа үргэлжлүүлэхэд, үр тогтох үеийн хамгийн сүүлийн үеийн зурган дээр өндгөн эсэн дээр нэг биш, түм буман эр эс зэрэг ирж байгааг харж болно. Эдэн дундаас хамгийн “дөнгүүр”-ийг нь өндгөн эс сонгон шалгаруулаад, түүнийгээ бусдаас түрүүлэн нэвтрэхэд нь бүх талаар, тусгай шингэнээр хүртэл тусалдаг болохыг тогтоосон. Харин энэ үйл явц хэрхэн өрнөөд байгааг, өндгөн эсийн интеллект яаж ажиллаад байгааг хараахан эцэслэн нотлоогүй. Энэ мөчөөс эхлээд эх нь хүүхдийнхээ бүх харилцааны суурийг тодорхойлно.Жирэмсэн байх үедээ эхийн оршиж байсан сэтгэлийн өнгө төлвөөр хүүхэд дараа нь харилцаагаа будна. Хүүхдээ тээж байхдаа салалт, хууралт амсах, эцэгтэй нь муудах, өөрөө байнга ганцаардал, хардалт, хорсол, сэтгэлийн шаналан, айдсаар амьсгалж байсан бол хүүхэд дараа нь хайр сэтгэлийн болон үр хүүхдийн харилцааг энэ л агаараар бүтээдэг.Энэ пост бол ИНЖ...ГИНЖ хөтөлбөрт зориулсан бичвэр байсан учраас ээжтэй холбогдох сэжмүүдийг салган авч үзсэн. Дараа ОЧИРЫН БОРОО хөтөлбөрийн өмнө яг энэ постоо аавын талаас задлан хийгээд дахин нийтэлье гэж бодлоо.Яг сая таны ярьсан зүйлс гардаг Гэрээ гийгүүлье цомог бол ёстой дотрыг минь урсан лекцүүд байсан. Томыгоо их өрөвдсөөн. Цаг нь ирэхээр хоёр охиноо заавал тантай учруулна даа гэж боддог.Хүүхдэдээ намайг санал болгоно гэдэг бол дээдийн үнэлгээ учраас их баярлалаа. Таны сэтгүүлийг охиндоо үзүүлнэ гээд хадгалдаг гэж хүн хэлэхэд сайхан байдаг. Миний хүүхэд энэ хүн шиг болоосой гэмээр хүн яг үнэндээ дэндүү цөөхөн байдаг шүү, тийм ээ? Том хүүхдийн синдром хэцүү. Ганцаараа эзэгнэж байсан ээж чинь чамайг түлхээд өөр нэгэнд хамгаа зориулж эхлэхийг хүлээн зөвшөөрөх нөөц хүч хүүхдэд байхгүй. Том хүүхдээрээ юу ч хийлгэхгүй, загнахгүй, зодохгүй, дүүг нь харуулахгүй байх огтхон ч хамаагүй. Түүнд хайр дутаж байгааг л ойлгох хэрэгтэй. Ээжийн 100%-ийн хайр одоо 50 болсон.Дүү нэмэх тоолон тэр тоо буурна. Ээж машин биш, хүчин чадал нь хүүхдийн тоогоор үржихгүй, байгаагаа л хувааж өгнө. Том хүүхэд үүнийг уучлахгүй. Өс хонзонгоо дүүгээсээ авна. Харин үүнийгээ өөрөө мэдэхгүй.Айлын багын синдром бас байна. Ах эгчийн өшөө авалт: дээрэлхэл, түрэмгийлэл, доромжлол, магадгүй зодуур, хүчирхийлэл.Айлын дундын синдром ч байна. Тэгэхээр бид хүүхэд төрүүлэхдээ мал тэжээх гэж байгаа мэт зөвхөн санхүү, байр савны асуудлаа бодох биш, эсвэл нэгэнд нь хань хийнэ гэх харанхуй бодлоор биш шинээр ирэх хүн болон одоо байгаа хүмүүсийн хоорондын харилцааг зохицуулах чадавх байгаа юу гэдгээ тооцоолох ёстой юм. Хүүхэд чинь дүүтэй болох ямрыг мэдэхгүй. Харин хоёр дахь, гурав дахь дүү дээрээ бол болиод өг л гэнэ. “Чи өөрөө л дүү дүү гэсээр байгаад төрүүлүүлээ биз дээ” гэж ярих нь адгийн наад зах нь мунхаг хэрэг.Гэхдээ арваад хүүхдийг хүртэл хооронд нь дээдийн эвтэй, бие биеэ гэсэн эрүүл сэтгэлтэй болгон хүмүүжүүлж чадсан жишээ гаргаад ирэх л байх л даа. Гэвч тэр гэр дотор яг юу болсныг, хүүхдүүдийнх нь амьдралд, сэтгэлд одоо хэр юу болсоор байдгийг тэднээс өөр хэн ч мэдэхгүй, бүр ээж аав нь ч мэддэггүй л юм даа. Таны “Манипуляторын орон дотор”лекцийг сонсоод би өөрийгөө нэг хүний манипуляцид автдаг юм байна гэдгээ мэдсэн. Лекцээ хэд сонсоод ирэнгүүт нөгөө хүний үйлдэл маш тод уншигдаж байсан нь гайхмаар. Гэхдээ би ч бас өөрөө бусдад сэтгэл зүйн тоглолт хийдэг л юм байна лээ. “Сэтгэл зүйн тоглоом”-нд зориулсан Цэнхэр шувуу хөтөлбөрийг хэдэн жил хүлээж суугаа шүү.Би ч бас хүлээж байгаа. Цэнхэр шувуу илүү тээлттэй байна аа, хэхэ. Яагаад гээч? Мянган граммын төмөр гулдмай 100 орчим долларын үнэтэй. Харин энэ төмрөөр морины тах хийвэл 250 доллар болно. Хэрэв оёдлын машины зүү хийвэл үнэ нь огцом далан мянга хүрнэ. Бугуйн цагны эд анги хийвэл зургаан сая гарна. Бүр цаашлаад дээд зэргийн нарийвчлалтай лазерын хошуу гэх мэтийг үйлдвэрлэвэл 15 саяас буухгүй. Чи юунаас бүтсэн бэ гэдэг огт хамаагүй байгаа биз? Харин чи өөрөөрөө юуг бүтээж байгаа вэ гэдэг л чухал. Сэтгэлэдгэрэлийн цахим хөтөлбөрүүд чинь сэтгэлээрээ илүү үнэт зүйлийг бүтээх шат шатны хувьсгалуудын гарын авлага л юм.10 сарын 6-нд нээгдэх гэж байгаа ИНЖ...ГИНЖ алтан багц бол 2026 оны 3 сард зарлагдах Цэнхэр шувуу хөтөлбөрийн бэлтгэл ажлын эхлэл. Тах, зүү, цагны пүрш, лазерын хошуу... гээд л явцгаана даа. Шатны гишгүүр гишгүүрээр, алхам алхмаар өгсч явахдаа надад байхгүй гэж өмнө нь боддог байсан ямар их чадвар, ухаан, сэтгэлийн тэнхээг өөрөөсөө олж нээдэг гээч. Жилийн өмнө болчихлоо гэж байсан Цэнхэр шувууг эргээд харахаар ахиад л төгөлдөршүүлэх юм гарч ирээд байна аа.Сэтгэл зүйчийн ч гэсэн сэтгэл өвддөг гэж та хэлдэг. Та өөрийнхөө сэтгэлийг яаж засдаг вэ? Нэг лекцэндээ нэлээн ээдрээтэй зурхайтай гэж ярьж байсан.Одон орны ямар ч супер зурхай тэр тухайн мөчид байдал ямар байгааг л хэлж байгаа болохоос юу ч хийсэн өөрчлөгдөхгүй, хөдөлшгүй зүйл гэж хэлдэггүй. Тэгэхээр ирээдүйгээ ямар байхыг баттай мэдэх ганц найдвартай арга бол өөрийн гараар ирээдүйгээ бүтээх юм гэж би боддог.Жишээ нь, тэр ирээдүйн төлөө кофе уухаа больсон. Өглөөний нарыг ууна, эрт сэрвэл үүрийн гэгээг, бүр шөнө сэрчихвэл гил харыг. Сэтгэлийн дээд засал юу гээч? “Бусдын төлөө байх” гэхээр сүржин дүвчин юманд дуртай бидэнд улиг болсон сонсогдож байгаа байх. Гэвч үүнээс илүү засал гэж байдаггүй. Тэгэхээр эх хүнд бол их ойр байгаа биз дээ.Чи бол “Би охидынхоо сэтгэлийн тэнгэрт солонго болъё” гээд байхад л гутрах завгүй амьдарна. Харин жижиг сажиг хямрал бол амьд байгаа цагт зайлшгүй бөгөөд бас хөгжлийн уран хөшүүрэгнүүд учраас засаад байх ч хэрэггүй.Миний багын нэг дурсамж байдаг. Тав орчим настай байсан болов уу, цэцэрлэгт байхдаа өдөр гадаа гарч тоглох болоход “Багш аа, би үлдээд ангиа цэвэрлэе” гээд өргөж байсан гар минь. Болцгорхон, борхон, бүх хуруугаа тэв тэгшхэн болгоод хамаг өндрөөрөө өргөж байсан тэр гар хэцүү үед сапхийгээд өмнө минь гараад ирдэг. Тэр сэтгэл, тэр сэдэл, тэр гарыг л алдахгүй юм шүү гэж би хичээдэг. Хэн юу гэх хамаагүй, тэр охин л намайг хараад бахархаасай гэж үнэхээр их хүсдэг.Сэтгэл зүйгээр суралцаж эхэлж байх үедээ дотор хүүхдийн дасгал дээр шууд над руу эргэж хараад тэврээд авсан тэр охинд би хязгааргүй хайртай. Одоо тэр охин миний сэтгэлийг засдаг. Бяцхан мөртөө агуу түүндээ би ахин дахин дурласаар байдаг, ерөөсөө л хайрлаад хайрлаад ханадаггүй. Миний зүрхэнд хайр амьдардаг гэж бодохоос л хүний хайлан гэдэг утганд хүрэн алдах шиг болдог юм. Бурхан үгүй газар үгүй гэдэг. Бид бүгдээрээ тэгэхээр бурханы зүрхэнд амьдардаг байж таараа. Хэн юу гэж бодох нь цэвэр хувийн хэрэг.Би л лав Бурханы зүрхэнд амьдардаг аа.“Хэнээс ч ямар ч сайшаал хүлээдэггүй эмэгтэй бол ертөнц дээрх хамгийн аюултай хүн” гэсэн хүний үгээр өөрийн сэтгэгдлээ илэрхийлмээр. Тэднийхээс гараад явж байхад “Би хаана амьдардаг юм бол?” гэх бодол аманд орсон дуу шиг намайг ээрсээр байсан. Юу ч хийгээгүй юм шиг мөртлөө тун чиг эрхэм зүйлийг үл анзаарагдам онцгой учралаараа өгчихсөн байх нь сэтгэл засал юм болов уу гэж бодон бодсоор нойронд умбаж билээ.Тэр шөнө би Амгаланг зүүдэлсэн.https://goodali.mn/courses/1

Тэр 271 настай байлаа.Бичиг баримтаараа бол 85-тай л даа. Тэрээр жижигхээн байрандаа, эртний сайхан дуу шиг, энхрий багын дурсамж шиг, төрсөн гэрийн үнэр шиг дулаахан, намуухан амьдардаг байв. Тэр яг л түр ломбо шиг, зуурын хоноц шиг, мэнд мэдсэн зочин шиг л оршдог байсан юм болов уу. Номын тавиураас яруу найраг, саруул ухааны номнууд түүн рүү хайраар ширтэж, дэлхийн хотуудаас түүсэн эрхэм дурсамжууд бүдэг аялгуугаар тэврэн вальс эргэдэг байлаа.Нэгэн үдэш л тэр энд цаашид үлдэж болохгүйг ойлгосон юм. Тэгээд гарахаасаа өмнө үүдний өрөөний толины урд 20 жил болсон гэдгээ газар унагасан уруулын будгаа аваад өндийхдөө л мэдэв. “Яагаад? Би энэ толинд өөрийгөө харахдаа 16-тай л байсан шүү дээ?! Аан, үгүй юм байна, би төрснийхөө дараа энэ толинд язарсан гэдсээ харж байсан, дараа нь ээжийгээ алдчихаад толио хучихаасаа өмнө нулимсаар угаасан царайгаа нэг харж байсан. Би 16-тай биш юм байна. Цаг хугацаа яагаад ийм юм бол"...Газрын татах хүчийг давахад, гариг хоорондын шинэ замд гарахад, зүгээр л тойрохоо зуруулж, данс дугуйлахад хамгийн тохиромжтой үдэш өнөөдөр л байлаа. Орцны довжоон дээр нэг сайхан уужим амьсгаа авчихаад далавчаа дэлгэн хөөрөхөд нь дэвэлт бүрээс нь мөнгөн тооснууд цацарч байв. Лусын дагина, хотын фэшниста, сахиусан тэнгэрүүдийн ээж, 1001 шөнийн үлгэрүүдийн эзэгтэй, аз жаргалын амраг, бас энэлэнгийн гэргий явсан дүрүүд нь доогуур урсах уул усанд жирэлзэн үзэгдэнэ. Өө, нээрээ тийм, үзээгүй жаргал ч гэж үгүй, бас эдлээгүй зовлон ч гэж үгүй юм байна шүү. Мөрөөдлүүд, зорилгууд, амжилт ялалтууд, гарз хохирлууд, андууд, дайснууд, адгуулан хатгасан, амраан бүүвэйлсэн бүхний дундуур тэр сэлж явлаа. Нисч явлаа....Түүнийг сэрэхэд дөрвөн сар дуусч байв. Ээж нь гал тогоонд хуушуур хайран, ертөнцийн хамгийн танил дууг аялангаа цонхны цаадах шувуудтай ярилцан байв.Тэр 271 настай байлаа.Төрсний гэрчилгээгээрээ бол 3-тай л даа.Үхэл үгүй боловч амьдралын агшин бүр асар үнэтэй гэдгийг тэр тэгэхэд л мэддэг байсан...Бид бүгдээрээ бүгдийг мэдэж байдаг. Харин тэрийг хэрхэн эргэн санах билээ? Оноогдсон насан дээр хэн ч, нэг ч хормыг нэмж өгөхгүй гэдгийг чи бид мэднэ. Яарах тэвдэх биш амтлан цэнгэхийн тулд цаг хугацаатай уралдан уралцах биш дотносон нөхөрлөх хэрэгтэйг ч мэднэ.ЦЭНХЭР ШУВУУ®-г тэсэн ядан хүлээж байгаа олон монгол ээжийн зүрхнүүд дэлхий даяар одод мэт гялалзан байгааг чи харж байна уу? Түүнээс өмнө тэд Гэрэлт сүүдэр®-ээр сэтгэлийн далайгаа туулсан. Тэр оргилын наана Инж...гинж®, Очирын бороо®-г бас давсан. Лекцүүд бол бүр мэдээж. Сэтгэлийг хамгийн ихээр хордуулж, олон талбарт ухрааж, бүр доош унагааж байдаг сэтгэл зүйн тоглоомноос гарахад зориулагдсан ховор нандин хөтөлбөрийг хүртэхээс өмнөх бэлтгэл ажил наанадаж хагас жил, цаанадаж бүтэн жил болдог. Бид робот биш, төмрөн төхөөрөмж биш. Өлсдөггүй, өвддөггүй, өтөлдөггүй, үхдэггүй хиймэл оюун ухаан биш гэдгээ бодолцон, өдөр бүр гэнэтийн бэлэг барьж байдаг бодит байдлын урьдчилан тооцоолохын аргагүйг бас “тооцоод” Цэнхэр шувуу®-ны замд яг одоо гараарай.Гэрэлт сүүдэр® хөтөлбөрийн мөнгөн багцаар Гоодальчууддаа баярын мэнд хүргэе!

Агуу Шалва Амонашвилигийн багш нарт зориулсан “Арван битгий”-г сонсоод, үр хүүхдийнхээ анхны багш нь байдаг ээж бүрийн зайлшгүй мэдэх ёстой үнэн бол энэ л байж гэж гашуухнаар бодож суусан билээ. Бүгдийг нь нэгд нэгэнгүй хийдэг байсан хүний хувьд эдгээрийг болих амаргүй ч, болихгүй бол түүнээс ч амаргүй байхыг арьсаараа батлан хэлмээр байдаг, хэлсээр ч байдаг аа. “Би хүүхэдгүй” гээд алгасахаасаа өмнө өөрөөсөө хамааралтай оршдог хэн нэгний зүг эдгээр үйлдлийг хийдэг эсэхээ нэг харъя.Хүүхдээсээ /шавиасаа/ажилтнаасаа илүү гэдгээ битгий батал. Заримдаа жаахан “андуурч”, “алдаж”, мартаж, мунгинаж, таныг ялах боломжийг түүнд өгч байгаарай. Ингэж бичиж байхдаа албаар ялагдан байж намайг ялалтад сургаж байсан цэцэн ухаант ээждээ мөргөн хайлж суулаа.Үг, үйл хөдлөл, сэм явуулга, далд чимхэлтээр түүнийг битгий доромжил. Өөрөө ингэж доторлуулсаар байгаад бусдыг доромжлохын мастер болсон том “хүүхдүүд”-ийг ойлгон өрөвдье.Өнгөрсөн алдааг нь ахин битгий дурс. Алдаан дээр минь бүжиглэж байгаа тоглогч нар ямар хатуу багштай байсныг нь санан өршөөе.Эцэг эхэд нь ховлох бүү хэл хэрэгтэй цагт түүний талд ор. Ганцаардаж буй хүнд өмгөөлөл болох чадваргүй, эвээ олохгүй байгаа хөшүүн хөлдүүснүүд сэтгэлийн хөгжлийн ямар бэрхшээлтэй байж болохыг нь голоороо мэдрэн энэрье.Хэзээ ч битгий ичээ. Хамгийн их айж, ичиж, нууж, шаналж явдаг зүйлээр нь барьцаалан бусдыг шоолж, тавлаж байгаа хүн өөрөө ичгүүрийн бай болж, жигшүүрийн баганад хүлүүлж байсан нь гарцаагүй учраас нигүүлсэн өнгөрөөе.Битгий урва.Итгэхийн аргагүй байдалд ч итгэсээр бай.Үргэлж ойлго, харин битгий эвийлэн нялцайлга.Түүнд хориглодог зүйлээ өөрөө битгий хий.Ирээдүйгээс хамгийн шилдэг дүрээ татаж авчрахад нь тусал. Ямар байсныг нь биш, гагцхүү ямар болохыг нь л түүнд сануулж бай.Мэдээж, уншсан төдийгөөр энэ бүхнийг эзэмшчихгүй. Өдөр бүр эргэн эргэн санаж, утгыг нь ухаж, алдвал анзаарч, яваандаа алдахаасаа өмнө амаа, сэтгэлээ татдаг болон болсоор л алгуур боловсорно.Ээж бүр алддаг.Хүүхдийнхээ сэтгэлийг шархлуулж үзээгүй эх хүн гэж нэг ч байхгүй. “Үхсэн хүн л алдаа хийдэггүй” учраас үхэх хүртлээ бид алдсаар л байх болно. Ялангуяа ээж бол хүүхдийн бүх ертөнц учраас асар хариуцлагатай байх ёстойгоо дэндүү сайн ухаарч байгаа хэдий боловч эх хүн бүр анх удаа л эх хүн болж байдаг шүү дээ. Дараа нь бас анх удаа хоёр хүүхэдтэй болно. Дүүтэй хүүхдэд ямар байдгийг том хүүхэдтэйгээ зэрэгцэн суралцана. Хүүхэд нэмэх бүрд тэр хүүхдийг төрөөгүй байхад мэддэггүй байсан олон олон зүйлстэй анх удаа тулгарч, тулгамдан байж суралцсаар л явдаг. Дунд сургуульд сурагч бүр яг адил дүнтэй сурч байгаагүйн адил ээжийн сургуулийг ээж бүр өөр өөр дүнтэй л дүүргэсээр явдаг. Хамгийн шилдэг онц сурлагатан ээж хүртэл “Амархан байсаан” гэж хэзээ ч хэлэхгүй л сургууль юм даа.Эх, үрийг эн тэнцүү ойлгож, тусалж, аль алинд нь бие биеэсээ амрах сэтгэлийн гэр нь болдог ГООДАЛЬ™ маань 20 нас хүрч байна. 2005 онд Гоодаль сэтгүүлийн анхны дугаарт нийтлэгдэж байсан “Эхийн ач шиг үрийн ач” өгүүллийн минь мөрийн завсруудаар ээж нарын сургуульд авсан муу дүнгүүд минь урсаж байсаан.Хэзээ ч юм, махан биеэсээ өөр юу ч үгүй адгуус явахдаа үр зулзагаа өөрөөрөө тэжээж, тэднийхээ төлөө амиа өгсөөр явсан, эдүгээ оюун төгөлдөр, эдлэл төгс хүн төрөлтөн байгаа боловч ээж байх амаргүй давааг өдөр бүр, цаг бүр, агшин бүр давсаар яваа ачит ээжүүддээ СЭТГЭЛЭДГЭРЭЛ©-ийн баярын мэнд хүргэе!Хэзээ нэгтээ ганц эстэн байсан, нялцгай биетэн явсан, алгын чинээ улаан мах байхдаа тэр түнэр харанхуй ертөнцийн цорын ганц гэрэл, дулаан, тэжээл, хайр болсон ЭЭЖ-ээс өөр юу ч үгүй байсан, заримдаа бүр ээж ч үгүй байсан хэдий ч тэсэн үлдэж хүн болсон, болсоор ч яваа Хүүхэд бүрд ТӨГС ЭДГЭРЭЛ©-ийн ёслолын буудлагыг өргөе!2025 оны 12 сард зарлагдах алтан ГЭРЭЛТ СҮҮДЭР®-ээс өмнө ИНЖ...ГИНЖ®, ОЧИРЫН БОРОО® мөнгөн хөтөлбөрүүдэд хамрагдаарай.2026 оны 3 сард замд гарах ЦЭНХЭР ШУВУУ® хөлгийн алсын нислэгээр төсөөлж ч зүрхлээгүй гүнд очих бэлтгэлээ яг одооноос базааж эхлээрэй. Энэхүү 10 сар газар дээр бол оюун ухаант шинэ амьдрал үүсэн мэндлэх хугацаа. Бидний дотор сансрын нисэгчийн хувьд бол ясны экспертийн маш нягт бэлтгэл дүүрэх цаг. Төрсөн өдөр бол наргих шалтаг биш, харин дэвших шат, эргэлтийн цэг.Гоодалийн төрсөн өдрөөр гоодальчууд минь дор дороо сэтгэлэдгэрэлийн замдаа даган баясаж, өөрийгөө энхрийлэн, дотор охинтойгоо эрхлэлдэн цэнгээрэй.Зураг дээр: ГООДАЛЬ-ийн хүйн алтан тууз хайчлах ёслол. 2005.04.29.

Нэг удаа хэсэг хүүхдүүд цагаан толгой үзэж байжээ. Ангиараа бүх үсгээ дуусаж байхад нэгэн хөвгүүн эхний үсэгтэйгээ л ноцолдсоор байв. Өдөр сарууд өнгөрсөөр, хүүхдүүд уншиж бичиж, найруулж, зохион туурвиж байхад ганц үсгээсээ гавиагүй хүүгийн эцэг эхийг багш дуудаад “Би танай хүүхдийг сургаж чадахгүй юм байна” гэж дээ. “Нөгөө тэнэг хүүгийн ээж аав” гэж хүмүүс шоолдог болоход хүү тэднийгээ улам шившиг болгохгүй гэсэндээ гэрээ орхин явж, ойд амьдардаг болов. Өвс ургамал, модны мөчир, цэцгийн дохиур, жимсний хэлбэрт хувирагч төрөлх үсгээ алхам тутамдаа харсаар, уул үүл, солонго зэрэглээ, өт хорхой, амьтай бүхэнд, өөрт нь ч бас амьдардаг өнөөх үсгээ таньсаар явлаа. Эцэст нь, энэ үсгээ сая бүрэн мэддэг боллоо гэсэн цагтаа уулнаас бууж, нутагтаа ирээд багшдаа очоод “Би таны заасан үсгийг сурсан тул одоо надад бусад үсгийг зааж өгнө үү” хэмээн мөргөв. “Зайлуул, өчнөөн жил өнгөрсөн байхад энэ хөөрхий, намайг санаж л байдаг” гэж багш бодсоноо “За, энэ ханан дээр тэр үсгээ бич” гээд хайнгадуухан дохиж гэнэ. Залуу хүү шохой аван өнөөх үсгээ таталган бичихэд хана тэхий дундуураа хага үсэрсэн юм гэдэг. “Энэ гагц үсгэн дотор чиний таньсан тэр зүйлд би өдийг хүртэл дөхөж чадаагүй яваа юм байна” гэж багш нь дуу алдсан юм гэнэ билээ.Сэтгэлийн эхний үсэг бол ЭЭЖ юм. Харилцааны анхны үсэг бол ААВ юм.Би анх сэтгэл зүй рүү хүүхдүүдээсээ болж орж байсан сан. Тэдэнтэйгээ учраа олох гэж яваад ээж аав руугаа, тэднийхээ хүүхэд нас руу нүүж эхэлсэн дээ. Бүр мэргэжилтэн болсныхоо дараа нэг удаа би супервизортойгоо ганцаарчилсан засал хийх үедээ гүн транст орсон юм. Тэр багш маань үнэхээр агуу хүн байж билээ. Хүүхдүүдтэйгээ үл ойлголцсон тохиолдлыг минь хөврүүлсээр намайг наманчлалын төлөвт оруулж, би тэднээсээ өршөөл эрж эхэлсэн. Мэдээж эхлээд миний гомдлын шархны тав хууларсан. Араас нь уур, харуусал, гэмийн мэдрэмжийн давхаргууд урагдан ухагдсаар байсан. Хэзээ нэгэн цагт тэд минь ээжийтэйгээ үл ойлголцсон явдалд өөрсдийгөө буруутгах вий гэсэндээ үнэн голоос наманчлан сэтгэлдээ мөргөж эхлэх үеэр би сад тавин асгарсан. Гэтэл яг зэрэгцэн бас нэгэн гол миний дотор урсаж байгааг би тэгэхэд харсан.Энэ бол ээжийн минь нулимс байсан.Олон жил өөрийгөө цаазалж явсан сэтгэлийн минь чулуужсан хөрсийг тэр усан аргадан норгож байсан. Тэгэхэд л ээж минь энэ бүхнийг мэдэж байсныг, намайг аль хэдийн уучилсныг, бас надаас түмэнтээ өршөөл эрж байсныг би харсан даа.Хүүхдүүдийнхээ өмнө эдүгээ сөгдөн суугаад хэлж байгаа үг бүрийг ээж минь өдийг хүртэл яг ингээд хэлсээр байгааг би сонссон. “Ээж минь, та буруугүй ээ. Бид хоёул буруугүй. Бид үргэлж бие биенээ хайрлаж, ойлгож, уучилсаар ирсэн юм байна” гэж хэлэхдээ яг энэ үгийг миний насан дээр очсон хүүхдүүд маань надад ийнхүү хэлж байгааг бас сонссон.Таван минутанд товчлон бичиж буй энэ бясалгал цаг хагас үргэлжилсэн. Уулзалт маань бол бараг гурван цаг болсон. Бидний хориод удаагийн хамтын ажлын эцэст би энэ цэг дээр ирсэн. Ер нь бол сэтгэл судлалын боловсрол, судалгаа, эргэлт буцалт, сэргэн мандалтын бараг арван жилийн хөдөлмөрийн үр дүнд энд ирсэн хэрэг. “Энэ бол миний дахин төрсөн өдөр байлаа” гэж би тэр үдшийн тэмдэглэлдээ бичсэн байдаг.Сэтгэлийн энэ бүх үйл явцыг алхам бүрээр задлан, нарийвчлан заасан хөтөлбөр бол ИНЖ...ГИНЖ, ОЧИРЫН БОРОО цахим хөтөлбөрүүд минь юм даа.Хаанаас нь ч хөвсөн сэтгэлийн ээдрээ тайлрах энэ учигнуудын алинаас нь ч эхэлсэн нэг л цэгт очно. Ээжтэйгээ ойлголцох гээд явахад аав араас нь харагдаж л байна. Аавын цаанаас бол ээж заавал нэвт үзэгдэнэ.Аан, хүүхдүүд бол бидэнтэй энэ зам дээр хөтлөлцөөд л хамт явдаг. Ээж аавдаа гомдох бүртээ бид хүүхдүүдийнхээ гомдлыг зүрхнийхээ ёзоороор мэдэрдэг. Ээж аавтайгаа сэтгэлдээ эвлэрээд, тэднийхээ дотор хүүхдүүдийг тэврэх үедээ хожим дотор охидыг маань аргадан суугаа төрүүлсэн үрсийнхээ өтөл насны дуу хоолойг бид сонсдог жамтай.Мэргэжлийн сэтгэл зүйчдийн ч хүртэл он жилээр туулдаг энэ зам амар байх үндэс байхгүй ээ, уулаасаа.Гэвч өөрийнхөө төлөө, үрийнхээ төлөө, бүх юм байр байрандаа орох тэр нэг амар амгалангийн төлөө ухамсарт хүний заавал туулах л ёстой зам.Энэ үсгийг үнэхээр сурч чадсан бол үл ойлголцлын хана хага үсэрдэг юм аа.Одоо яах ёстойгоо таны сэтгэл маш сайн мэдэж байгаа.

Манай сургалтын нэгэн төгсөгч өөр сэтгэл засалчийн төлбөртэй хичээл дээр намайг дурсахад уг мэргэжилтэн үүнийг өлгөн авч, миний талаар ноцтой мэдэгдлүүд хийсэн бичлэгийг тэнд байсан хүн над руу явуулсан байна. “Амгалан багш ...хүнд юм туулсан хүнийг жигтэйхэн зууралдуулаад, “уучил хайрла” гээд галзууруулаад солиоруулаад хаячихсан байдаг...” гэх мэтчлэн нэлээн зүйлсийг олон шавь нарынхаа өмнө хэлэхийг нүдээр үзэж чихээр сонсов.“Бидний бодлоор, бидний зовлонд бүх талаар буруутай эцэг эхээ уучилж чадвал эдгэрэлд маань хэрэгтэй” гэдэг утгыг би сургалтын эхний өдөр биш, эхний бүлэгт ч биш, бүр эхэн хэсэгт ч хэлдэггүй. “Чи тэднийг уучил, эсвэл уучлал гуй” гэсэн миний шууд заавар огт байхгүйгээс гадна “Уучилж чадахгүй байсан ч болно, эсвэл уучлахгүй гэдгээ ухамсартайгаар шийдсэн ч болно” гэж маш тодорхой давтан тайлбарладаг. Эцэг эхдээ гомдсон хүүхдийн уур хүрэлгүй яах вэ дээ. Уурын шатыг зохих ёсоор давуулахын тулд дурсамжийг дахин амьдрах, харин энэ удаа арай сэрэмжтэйгээр мэдрэх үйл явцыг зориуд туулуулан, тулж түшин явсаар өнөөх “аймшигт” ээж, нөгөөх “гамшгийн” ааваа ойлгох дээр би аваачдаг. Тэр аав ээж чинь өөрсдөө хэзээ ч уучлал гуйхгүй ээ. Тэр нөхөр, хүүхдүүд ч бас. Бид л өөрсдөө хөндлөнгөөс өнгөрснийг харж, тэднийг яагаад өөр биш, чухам яагаад яг ийм байсныг нь ойлгох замаар өөрийгөө өс хорслоос чөлөөлөхгүй бол бие сэтгэлээр хүчирхийлсэн, өвтгөсөн, тамласан, урт хугацаанд ягт минь тулгаж байсан хүмүүс биднээс уучлал гуйхгүй. Сургалтын олон оролцогч өстнүүдээ уучлахаар үл барам өөрөө тэднээсээ өршөөл эрэх шатанд ч хүрч очдог. Буруутайдаа ч бас уучлал гуйгаад байгаа юм биш ээ. Яагаад гэвэл сэтгэлзүйд зөв буруу гэж байхгүй.СЭТГЭЛ ЗҮЙ БОЛ ШҮҮХ ТОГТОЛЦОО БИШ.Сэтгэл зүйн олон урсгалууд бие биенээ үгүйсгэж, эсэргүүцэж, тэрсэлдэж болно. Уулаасаа алив шинжлэх ухаанд ийм үзэгдэл түгээмэл. Харин хэзээ ч хөдөлшгүй тулгын чулуу, багана болсон ухагдахуунууд гэж байна. Сэтгэлзүйд бол тэдний нэг нь “...зөв буруу, гэмтэн, шүүх, залхаан цээрлүүлэх, шийтгэх гэх ойлголт байхгүй” гэх онол юм. Гэхдээ мэдээж үйлчлүүлэгчтэй уулзах эхний мөчдөө л шууд онолдож гарахгүй нь мэдээж.Аль ч салбарт аливаа үйл ажиллагаа бүх хүнд яг адил үйлчлэхгүй. Сэтгэл зүйн бүх мэргэжилтний үйлчлүүлэгчдийн дунд “Надад тус болж чадаагүй” гэж хэлэх хүн заавал гарч ирнэ. Энэ бол жам. Тухайн мэргэжилтэн төгс байх, тухайн үйлчлүүлэгч үнэхээр хичээн зүтгэх хамаагүй. Тэдний суурь итгэл үнэмшил, за ер нь, үнэт зүйлс гээд хэлчихсэн ч болно, өөр байвал яагаад ч нэгдмэл цэгт хүрч чаддаггүй. Миний сургалтыг төгссөн хэдэн мянган хүнээс хэдэн зуугаараа тэр мэргэжилтэн дээр очсон байлаа чиг энэ нь “Амгалангийн сургалтыг төгссөн гээд зөндөө хүмүүс над дээр ирдэг” гэж онцлоод байхааргүй хэвийн үзэгдэл юм.Надад ч бас үйлчлүүлэгчид маань сэтгэл заслын үйлчилгээ үзүүлдэг хүмүүсийн талаар, миний сайн таних сэтгэл зүйчдийн ч талаар, бүр энэ көүчийн өөрийнх нь талаар ч янз бүрийн юмыг ярьж байсан боловч би иймэрхүү сэдвийг дэвэргэдэггүй. “Сэтгэл зүйч үйлчлүүлэгч хоёрын хамтын ажиллагаа болох сэтгэл засал амжилттай болоогүйд дан ганц мэргэжилтэн буруутай байдаггүй” гэдгийг сананхан суудаг. Нэгнээ харлуулж байж өөрийгөө борлуулдаг хар захын тоглоомын дүрмээр сэхээтнүүд сэтгэж эхэлбэл эмгэнэл. Салбартаа санаа зовсон сайн сэдлээр ярих зүйл байгаа бол зохих газарт нь ёс журмын дагуу асуудлыг тавих хэрэгтэй.Багшийг, сэтгэл засалчийг, нөхрөө, захирлаа, алив үйлчилгээний ажилтнуудыг өөрийн “ээж” болгох, дотор гүний асуудлаа эргэн тоглуулах талбар болгох гэсэн нь бүтээгүйд багтрах, атаархах гээд маш олон зовлонт сэтгэл хөдлөлүүдээр дотроосоо шатан түлэгдэж явдаг хүн гэгч амьтан ямар үйлдлийг ямар сэдлээр яагаад хийдэг билээ гэдгийг сэтгэл судлалын мэргэжилтэн дэндүү сайн мэдэх ёстой. “Яаж хэрэглэх зааврыг нь тавиагүй байснаас болоод жирэмснээс хамгаалах гелийг талхан дээр түрхэж идээд, бэлгийн харилцаанд орж жирэмсэн болсон” гэж шүүхэд хандсан эмэгтэй ялж, гель үйлдвэрлэсэн газар асар их торгууль төлсөн. Хуулийн дагуу бол яг зөв. Хэрэв зөвхөн зөв бурууг яривал, хэхэ. “Ариун үнэнч хэн нэгний хэлхээ хэдэн үгнээс бүр цаазаар авах шалтгаан ч олдоно” гэх Ришельегийн үгийг батлах зүйл надаас ч, танаас ч, түүнээс ч хүртэл ЗААВАЛ ОЛДОНО.Та goodali.mn дээрээс сургалт авах гэж байгаа бол бүтээгдэхүүний үнийг төлсөн, суусан, уншсан, сонссон төдийгөөр ямар ч өөрчлөлт гарахгүй. Сургалтын хугацаанд зайлшгүй гарах сэтгэлийн хямрал сэдрэлийг ч хүртэл гүйцэтгэлийн үйл явц нь өөрөө засахаар нарийн тооцоолж хийсэн хөтөлбөр учраас даалгавруудыг нэг бүрчлэн хэрэгжүүлж, тасралтгүй “дасгалжуулалт” хийж л байж гарцаагүй үр дүнг гаргана. Ер нь тэгээд трейнинг бол зохих мэдлэгтэй хүмүүсийн дадлага ажил. Авч байгаа сургалтынхаа ач холбогдлыг үнэлж чадахуйц “эд мэддэг”, дээдээр боловсрох, бие даан суралцах гал тогоонд чанагдаж “болсон”, оюуны ачаалал даах сэхээтний чадвартай байх хэрэгтэй.Би гэмтлийн сэтгэлзүйгээр мэргэшээгүй.Гэтэл гэмтээгүй сэтгэл гэж байхгүй учраас гэмтлийн биш сэтгэл зүй ч хүссэн хүсээгүй гэмтэлтэй тулж л таардаг. Мэргэжилтнүүд өөрсдөө ч толгой дараалан ямарваа гэмтэлтэй. Энэ бол хэвийн. Сэтгэл бол нарийн төвөгтэй амьд организм учраас “аав нь Бурхан багш, ээж нь Дарь эх байсан чиг хүүхдэд нь тэдний тухай хэлэх муу үг заавал олддог”. Би хүмүүсийн бэрх дурсамжтай тусгайлан ажилладаггүй гэдгээс үл хамааран, Сэтгэлэдгэрэлийн сургалтууд бол олон нийтэд зориулсан цахим үйл ажиллагаа, эсвэл мөнгөн багцын оролцогч бие даан суралцана гэдгээс үл хамааран хүнд дурсамжтай хүмүүс ороод л ирдэг. Зарим хүн тийм дурсамжтай гэдгээ ч өөрөө мэддэггүй, хүүхдийн сэтгэцийн өөрийгөө хамгаалах механизмаар ой санамжийн энэ хэсэг нь хаагдсан байж байгаад, сургалтын явцад сэдрэн гарч ирэх нь ч байна. Тэгэхээр намайг нарийн мэргэшээгүй байж байж зориуд хүнд дурсамжтай ажиллах гээд байдаг гэж дүгнэвэл эндүүрэл. Хэрэв алтан багцад хамрагдсан оролцогч дурсамж гэмтлээ санаад, өөрөө илчлэл хийгээд, би чадлынхаа хэмжээнд дэмжлэг үзүүлээд болохгүй байвал дараагийн шатны мэргэжилтнүүдэд хандахыг зөвлөдөг, заримд нь зуучилдаг, энэ көүчийг ч хүртэл би нэлээн хэдэн хүнд санал болгож байсан. Сэтгэл зүйн анхдагч асуудал буюу эцэг эх-хүүхдийн харилцааны үл ойлголцлыг эвлэрэлд урвуулах миний арга барил танд таалагдахгүй байж болно, таарахгүй ч байж болно. Энэ нь би муу гэсэн үг биш. Та ч муу гэсэн үг биш. Та бидний хамтын ажиллагаа хангалттай үр дүнд хүрэх хүчин зүйлсийн тохироо бүрдэхгүй байна л гэсэн үг.За ингээд, 3 сарын 14-нд тохиох сар хиртэлтээс эхлээд өөртөө хэрэггүй зүйлсийг гээе.Уран яруу өгүүлэх нь багшийн арван эрдмийн нэг ээ, хө. Анхан шатныханд уран өгүүлэл хэрэгтэй. Олон түмэн минь, мэдээллийн сандаа цэвэрлэгээ хийгээрэй.Дараагийн шатныханд үнэн үг хэрэгтэй. Сэтгэлийн мухрын сэдлүүдээсээ сайхан дүртэй ч муухай мөртэйгээс нь гээж эхлэхийг бодоорой.Улмаар гүн түвшинд гээгдэж сурцгаанаа. Хэрэв хэн нэгэн таныг “гээх”-ийг хүсээд байгаа юм бол зүгээр л энэ зорилгодоо хүрэхэд нь түүнд тусалчихаа. Дотны харилцаанаас эхлээд ажлын талбар, салбар, нийгмээр зогсохгүй дэлхийгээс ч хүртэл гээгдэхэд суралцаж эхлээрэй.Цаашлах уу?К. Э. Циолковский “Сансар хязгааргүй. Хязгааргүй учраас тэнд бүх юм байж болно” гэсэнчлэн сэтгэлд бүх юм байгаа. Асар их сайн зүйлс. Бас түүнээс ч дутахгүй, магадгүй бүр илүү их муу зүйлс. Алмас, араг яс, ад дон, чөтгөр, юу ч гэж нэрлэсэн бай, ухамсраар хянаж, хорьж үл хүчрэх аймшигтай хэсгүүд хүн бүрийн сэтгэлд бий. Бичвэрийн эхэнд миний дурьдаж байсан сэтгэл зүйн суурь ойлголтуудын бас нэг нь энэ юм. “Миний өмнө суугаад “үнэн”-ээ ярьж байгаа үйлчлүүлэгч эрхэмд ч маш гүний маш харанхуй хэсгүүд байгаа, дээд зэргийн үнэн байх гэж мэрийн суугаа мэргэжилтэн надад ч бас тэр бүхэн яг адилхан байгаа” гэдгийг ямагт санаж, би эхлээд “сэтгэлтэн”, дараа нь мэргэжилтэн болохоо ухамсарлаж, сэтгэлийн сэдлээ, нарийн сэдлээ, машид нарийн сэдлээ ямагт анзаарч байх нь сэтгэл зүйчийн МЭРГЭЖЛИЙН ХАРИУЦЛАГА юм. Үл мэдэхүйгээс болоод “Тэр, тэд л буруутай, харин би бол ариухан” гэх “сохор” хүний эрүүл ухааны нүдийг нээх нь МЭРГЭЖЛИЙН УР ЧАДВАР юм.Шалтгаан үрийн нэгэн тогтолцоонд бие биесээсээ харилцан хамааран оршиж, эргэлдэн эргэх мэсэн хүрдэнд эсгүүлэн энэлэгч сэтгэл бүрийг эдгэрэлд хүргэхийн төлөө хүчин зүтгэе гэх нь МЭРГЭЖЛИЙН ТАНГАРАГ юм.За, гүн түвшнийхэн бол “хамгийн ёрын хамаарал болох тав тух”-нд дурлах дурлалаа гээх, өнөөх алдарт “БИ” гээчийг гээх тухай бодно биз ээ.Эцэст нь тунаж үлдсэн Гоодаль-чууддаа хэлэхэд, сэтгэл зүйч бүр бөөсөө л ярина. Онол ярьдаг бол, бүр мэргэжлийн хэлээр ярьдаг бол муу мэргэжилтэн. Зүрхний туршлага, гарын авлагаа үйлчлүүлэгчийнхээ хэлээр ярьдаг бол сайн мэргэжилтэн. Харин өөрийн бөөсний талаар таны бөөсний хэлээр ярьж байвал ёстой сод мэргэжилтэн. Гэхдээ зөвхөн таны л хувьд юм шүү. Тэрнээс биш бүх нийтэд яг адилхан сод тод байх мэргэжилтэн гэж хаа ч байхгүй. Ядруухан энэ ярианы гол утга бол “Сэтгэл засалч, үйлчлүүлэгч хоёрын зохирол гэдэг бол явж явж тэдний бөөсний л нийцэл юм”. Тиймээс таны бөөс минийхтэй хэр таацан нийлэхээр байна гэдгийг л хар. Энд тэнд хэдэн арван жил элдэв юм сонсч, бичиж, судалж хамгаалсан цолнуудыг минь батлах эрээн цааснууд тун чухал боловч дангаараа юуг ч анагаахгүй гэдгийг л сана.Статистикийн дундаж хүн өдөр тутамдаа 1500-2000 үг хэрэглэдэг атал, “...бүр 600 мянга хүртэлх үгтэй ч хэл байх...” боловч зарим утгыг онож хэлэх үг олдохгүй л юм.Нэгэн даогийн багшаас,-Өвчин яахаараа эдгэрдэггүй юм бэ? гэж асуухад-Яагаад гэвэл энэ орчлонгийн үймээн гүйлдээн дунд юу ч хийхгүй байхад нь өвчин хүмүүст хэрэгтэй байдаг юм гэжээ.-Гэхдээ эдгэх гээд л эмнэлгээр яваад байдаг биз дээ?-Тэд өвчний таагүй шинж тэмдгүүдээс л салахыг хүсдэг. Харин өөрөөс нь өөрийг нь хамгаалах хэрэгсэл болдог өвчнөөс биш ээ.-Өөрөөс нь өө? Өвчнөөс өөр аргаар өөрийгөө хамгаалж болохгүй гэж үү?-Бололгүй яах вэ. Өвчтэй чигээрээ л дургүй бүхнээсээ сугараад дуртай руугаа шумбан орох хэрэгтэй байгаам. Тэгвэл өвчин чинь дуртай зүйлээ хийхэд саад болж эхэлнэ, ёстой жинхнээсээ өвчнөөс салахыг хүсэж эхэлнэ дээ. Гэхдээ амьдралаа өөрчлөх хэцүү, харин өвдөх амархан болохоор “чадварлаг” эмчийг олж чадвал өвчиндөө улам гүн шигдэнэ дээ, хөөрхий.-Та тэгвэл эмч нарт юуг аминчлан захимаар байдаг вэ?- “Үр жимстэй нь зууралдаад байх биш, үндэс ёзоор луу нь шурга. Хүмүүсийн өвдөх дур, өөрчлөлтийн айдас, уур хилэнд нь торж тээглэлгүйгээр тэднийг эдгэрэл өөд сэрээ, сэдээ. Биеийг ч, сэтгэлийг ч анагаана гэдэг бол хувь заяаг л өөрчилнө гэсэн үг. Шинж тэмдгүүдийг арилгах нь тавлаг бөгөөд мөнгөлөг байвч зовлонгийн эмч гэдгээ л санаж байгаарай” гэжээ.Санаж явдаг аа.

Өнөөдөр би нэг хүнийг үдэн гаргалаа.Үе үе нулимс нүд дүүрээд байх юм. Гэхдээ энэ бол харууслын нулимс биш ээ. Зүгээр л 30 жилийн өмнө тэр хүн эгчид минь анх дурласныг би санасан юм. Надаар дуудуулаад орцонд уулзаж байхад нь 11 настай би байсгээд л хаалга онголзуулдаг, тэр тоолон бэлдцэн чихрээсээ өгдөг байсныг санаад л. Дараа нь би ч, тэд ч, бид бүгдээрээ цөм том болцгоож, тус тусынхаа амьдралын тойрогт ухаангүй эргэлдэж, хааяахан шүргэлцдэг болсон. "...тэгж бгаад л нэг..." гэж бодож явтал минь... алга болчихлоо. Гэхдээ үхэл үгүй. Тэр одоо өөр хэмжээст очсон. Тэр намайг харж бгаа. Харин би чадахгүй. Үнэндээ тэр хүн чинь миний мэдэх алга дарам арьс биш юм шүү дээ. "Тэр" гэж бодож байсан минь үнэндээ тэр биш. Шал өөр юм байжээ гэдгээ тэр өөрөө ч сая л мэдэж байгаа. Би ч гэсэн хэн бэ гэдгээ мэдэх үедээ цочихгүй байх юмсан л гэж бодож сууна даа.Юу ч өөрчлөгдөөгүй мэт.Би өнөө орой гарна. Инээнэ. Аальгүйтнэ. Гадаа хүйтэн. Энэ өвлийг яаж барна даа гэж бодно. Тэгээд өвлийг давна. Хавар. Зун. Намар. Ахиад өвөл болно. Хүмүүс хүрэмнийхээ захыг босгоод, гараа халаасандаа хийж бөхийн газар шагайн алхацгаагаад л. Түмэн бодол. Түмэн хүсэл. Харин тэр олон бодол дунд "Яг одоо ингээд бүх юм дуусахад би бэлэн үү" гэдэг бодол хэр олон бол? Энэ л харамсалтай. "Амгалаан, чи миний бодсоноос их өөр юм. Би чамайг их хүчтэй, мундаг хүн гэж бодсон" гэж нэг нь хэлнэ. Нөгөө нь шоолно. Миний хэр байсныг хэн ч хэзээ ч олж мэдэхгүй юм шүү дээ, яс юман дээрээ. Би л өөрөө нөгөө ертөнцийн босгыг алхах үедээ л мэднэ. Нэрийн хуудсаа, шошго хаягаа, хэтэвчээ, будгаа, багаа, бүр биеэ орхихын цагт үлдэх тэр нэг юмыг маань илт онон харсан нь л хэлэг, миний хэн болохыг. Тэр хүртэл би инээж л явъя. Гэрлийн үзэсгэлэн, оросын балет, хайр, бас баяр баясгалан. Гэхдээ би үхлийн тухай ганц ч хором мартахгүй. Үхэл үгүй гэдгийг, үхлээр бүх юм дуусах биш харин жинхэнэ юм эхэлнэ гэдгийг санасаар, мэдсээр, сэрсээр инээх болно.Ахиад л нулимс.Аяа, цаг урсахыг хүмүүн эс анзааравч цаг урсахдаа хүмүүнийг эс мартъю гэж...Нүдээ ганц цавчаад нээхэд л 30 жил өнгөрсөн байх юм даа.Зураг дээр: Ксоана Элиас.

Оросын нэгэн зохиолч эмэгтэй Англид иржээ. Тэгээд элит уламжлал ёсоор англичуудыг гэртээ урьж, орос заншлаар дээд зэргийн ширээ засаж дээ. Зочид ирлээ, идлээ, уулаа, талархлаа, явлаа. Дараа нь дотны найз англи эмэгтэйдээ энэ талаараа ярьж. “Өө, тэнгэр минь, та чинь юу хийж орхио вэ? Одоо таныг дээдсийн хүрээлэнгийнхэн аристократ гэж тооцохгүй боллоо шүү дээ” гэж гэнэ, цаадах нь. Жаахан лууван чанаад, дээрээс нь нэг халбаган дээр хоёр ширхэг таарахаар хэдэн вандуй тавиад л болох байсан юм байх. Дунд нь нэг лааз шпрот задлаад, тавганд хэдэн хатсан брецель тавьчих байж. За яах вэ, жаахан ундаа. Тэгсэн бол зочид нь ийм уран тансаг дээдсийн зоогонд сэтгэл ханах байсан юм биз дээ. Хэдэн хялгасан лууванг ганц вандуйтай цэмцгэрхэн гэгч нь үмхээд удаан гэгч нь зажлангаа майндфулнес хийх байсан. Этикет гэдэг бол цатгалан хүмүүсийн цаг алах журам гэдгийг ойлгох хэрэгтэй байж, ай-яа-яа хэмээн толгой сэгсрэн сүүрс алдаж. “Үгүй тэд чинь бүр магтан магтан идээд, үлдсэн бүхнийг аваад явсан шүү дээ” гэхэд нь “Амаа олохгүй идсэн ч гэсэн, ахиад бүр гэр лүүгээ савлаад авч явсан ч гэсэн араас нь өөр юм ярьдаг нь ёр биш ёс” гээд харуусан халаглаж дээ.Хэрэв ямар нэг хариу үйлдэл бусдаас хүлээдэггүй бол, ямар ч хариунд эмзэглэдэггүй бол энэ бүхнийг чихнийхээ хажуугаар өнгөрөөчхөөрэй. Мартын 8, төрсөн өдрөөрөө өөрөө ширээ засаж, өөрөө үйлчилж, зочдодоо бэлэг бэлдэж, бүрэн утгаар нь өөрийгөө зориулж болно, өгөөмөр сэтгэлээр дайлж цайлж, өөрөөрөө тахил өргөсөн чиг л болно шүү дээ. Харин дунд нь оршихоос аргагүй болсон орчныхоо цөмд багтчих гээд үзэж байгаа бол, усыг нь уух гэж байгаа бол ёсыг нь дагаж байх хэрэгтэй юм байна. Үүнийг уншиж суугаа бидний хувьд гэвэл дотроо догдлол хүлээлттэй байдаг бол, мэдэрч сэдэрч, хямарч үймэрдэг бол хэнээс юу авахын тулд хаана юуг яахыгаа... бодох хэрэгтэй юм байна. Дундын дээвэр доор хамт амьдардаг хүмүүсийн нэг нь нөгөөдөө ганц орой хоол хийж өгөхийг бэлэг гэж үзэх эсэх, хямдхан ургамлыг хямдаар ороон хөөрөгдсөн агаарыг бэлэг гэх эсэх нь дурын хэрэг, юу сайхан дур сайхан. Хэрэв бэлэг биш гэж үзэж байгаа бол энэ тухайгаа яг энэ өглөө биш, энэ үдэш биш, харин анхны болзоон дээрээ л ярих хэрэгтэй байж. “Өө, яасан аймаар юм бэ” гээд өнөөх чинь зугтчих байсан бол... бараг тэр нь ч дээр байж. Тэгсэн бол жилийн жилд баяраас баярт нийтийн жишгээр жижүүрийн үг, туужуурын бэлгээр биеэ үнэлэхгүй байж.Албан газар, сургууль, хамт олноороо баяр нэртэй донтолт, бэлэг нэртэй доромжлолыг даган баясахаа болих эсэх ч бас л дур юм даа. Мартын маргааш манай хотын хогийн савнуудыг дүүргэдэг хатсан цус шиг сарнай ч яахав, баасан бүр баар, баашлаад цаашлаад буудал дүүргэдэг албан хаагчдын амралт нэртэй архидалт ч бас дур... гээд орхичихмооргүй байна. Тэр бүхний цаана дуусаагүй яриа, эхлээгүй эрэл, эртээ урьдын цагийн ээдрээ зангилаа, нэг үгээр сэтгэлзүйн асуудлууд л байдаг болохоор энэ үйл явдлууд архидалтаар дуусдаггүй, зүгээр л үргэлжилдэг. Хууралт, салалт, ахин гэрлэлт, эсвэл аль нэгний өрх толгойлолтын гол хохирогч болдог хүүхэд хэдхэн жилийн дараа “том болоод” энэ хохирлоо харилцаануудаараа барагдуулж эхлэхэд ахиад л хүүхэд нь л хохирдог... чөтгөрийн тойргоос одоо л гарцгаая. “Хүмүүжил бага наснаас эхэлдэг. Эмээгийн бага наснаас” гэсэн үгийг яг энэ мөчөөс хэрэгжүүлж эхэлье. Охин-ирээдүйн эмээ, хөвгүүд-ирээдүйн өвөө нарыг өөрийгөө болон өрөөлийг хүндлэхэд, юуг баяр, юуг бэлэг гэж үзэхэд сургаж эхэлье, ээжүүд минь. Мэдээж, зөвхөн өөрийн үлгэр жишээгээр л сургана. Өөрийн хүндэтгэл гэж гэж юу болохыг үзүүлээд өгье, өнөөдрөөс.

Би саяхан эмнэлэгт хэвтсэн юм. Өөр газарт зайлшгүй шинжилгээ өгөх болж, эмнэлгээсээ түр гараад явах замаараа хоёр хүн ороод ирвэл эргэх аргагүй умгар зайнд хорвоод байж болох бүх л юмыг өрж, өлгөсөн нэг жижигхээн мухлагаар орлоо. Худалдагчийг лангуун доогуураа шурган юмаа хайх зуур нүдний буланд улбар өнгө харц гогдоод ахиулан харвал үнэгний гавар. Шошгыг нь нээвэл “Медоу. 3 сарын 6” гэсэн байлаа! Ээжийн минь төрсөн өдөр. Ээжий минь яг хэдэнд төрснөө мэддэггүй юм. Том эгч нь “Тэр их зудтай жил хаврын амралтаар ирэхэд нэг довны орой дээр тосч суусан ээж минь энгэртээ төрөөд удаагүй нялх хүүхэд тэвэрсэн байсан, тэгэхэд хаврын амралт мартын 8-аар таардаг байсан болохоор...” гэж ярьж байгаад 6 гэж тогтсон л гэж дурсдаг байсан сан. Заавал авах онц юм байгаагүй атал зүгээр л хөл минь намайг чирсээр энд аваад ирсний учир нь энэ улбархан байж. Медоугаа өвөртөө хийчихээд тэр мухлагийг гаднаас нь харж хэсэг зогссон. Яагаад гэвэл ахиж хэзээ ч харахгүй учраас. “Том” кинон дээр шидэт мухлаг ганцхан Жошийн хүслийг л биелүүлдэг шиг. Мэдээж ингэж ярихаар хүмүүс намайг мэдрэл гэнэ, хэхэ, би ч бас анх тэгж л боддог байсымөө. Ноднин би нэг худалдааны төвд явж байгаад өөрийн төрсөн жилийн тоотой цамц авсын. Тэгтэл охин минь бас авна гэв, би өөрийнхийгөө өгөхгүй гэв, тэгээд нэг завандаа нөгөө тасаг дээрээ эргэж ирсэн чинь байдаггүй. Яг л тэр газар. Худалдагчаас нь асуутал “Манайд тийм цамц ерөөсөө байгаагүй” гэсэн. За, Амгалан андуурсан байлгүй, том газрууд ч төөрмөөр шүү гэж зарим нь хэлж магадгүй л дээ. Гэвч би төөрөөгүй, андуураагүй. Бараг л 50 жил, анх ёстой дундуур нь хуваагаад зэрэгцүүлээд тавьчихсан юм шиг хос бөөрөнхий дэлгүүр байхаас нь л ээжтэйгээ ирдэг байсан Бөмбөгөр минь юм.Зүрхэн тушаа Медоугаа тэврээд гүйхэд минь тэнгэрээс цасан цэцгээр хур асгарах шиг болж байсан. “Тийм ээ, ингээд л би үнэгэнд дуртай, үнэг цуглуулдаг байж. Ээжийг авч явалгүй надад үлдээсэн зүүдний үнэгэндээ хайртайдаа ч биш. Буратиногийн Алиса үнэгний хувцсанд, түүнээс улбаалан улаан үнэгний үсэнд дуртай байсандаа ч биш. Багадаа зүүдэлтлээ үздэг байсан “Алтан залаат азарган тахиа” үлгэрээс ч биш. Зүгээр л, ээж минь Медоу байж...” гэж бодсоор дэгдэж явлаа. Хэзээнээс ч ингэж тоглоомнууд нэртэй болсон юм, бас төрсөн өдөртэй. Магадгүй саяхнаас ч байж болно. Гэхдээ надад бол үүрд л ийм байсан юм шиг, 3 сарын 6-ны тоглоом үнэгнээс өөр байх учиргүй мэт санагдаж байсан.Хамгийн нандин цэцэг жимсээр халиуран, бүх зүйлээр бүрдэн бялхсан тэр баян нуга нэгэн удаа хүний биеийг олоод нэгэн охин үр төрүүлсэн нь би байсан юм байж. Бүгдийг тэвэрч, бүрдийг цэцэглүүлж, алтан хэвлийгээсээ амьдралын охийг оргилуулан тэтгэсэн Медоу одоо миний ажлын ширээн дээр над руу ширтээд инээмсэглэн суудаг болсон. Зулай дээр нь үнэрлэхэд яг л ижийн минь үнэр... би өөрөө ээжийнхээ үнэртэй болжээ, нэг л мэдэхэд. Охин минь түүнд Аялал гэж нэр өгсөн хэхэ. Медоу хамаагүй ээ, яг аялал шиг өнгөтэй байна гэсэн. “Ээж ээ, та миний хамгийн дуртай үнэр шүү. Та бас миний хамгийн сайхан аялал” гэхэд нь тэсэлгүй уйллаа, би. Энэ л үгийг ээждээ хэлэхийг хичнээн их хүснэм бэ! Нэг өдөр л тантайгаа хамт байхсан. Ядаж нэгхэн цаг. Бүр ганцхан хором ч хамаагүй ээ. Тэгээд би ээжийгээ яг л ингэж тэврээд, зөндөө зөндөө үнсэн үнэрлэх юмсаан. Миний хамгийн сайхан аялал ээж минь байлаа. Бүх л аяллаас ээжийгээ хайж, бас ээжийгээ л олдог. Амьдралын бүх өнгө, бүх дуунаас ээжийгээ л цуглуулан эвлүүлдэг. Амт, үнэр, алив хүртэхүй бүрийг ээжээрээ л хэмжин мэдэрч, агшин мөч бүрийг зүрхэн голдоо, хүйсэн цаанаа ээжтэйгээ л хамт туулсаар байгаа ч ээжийнхээ амьд халуун духыг үнсэх сэн гэж тэсгэлгүй их хүслээ, өнөөдөр.Хэрэв таны ээж эдүгээ энх мэнд байгаа бол та ертөнцийн хамгийн баян хүн юм байна шүү. Ээжийдээ очоод халуун гарыг нь бариад, зөндөө зөндөө үнсэн үнэрлээрэй.

Америкийн хурдны замын уралдааны дугуйчин Лэнс Эдвард Армстронг нэг дор тархи, уушиг, төмсөгний хорт хавдраар өвдсөн. Хагалгаа, хими эмчилгээнээс хойш 3 жилийн дараа 1999 онд Тур де Франст түрүүлэхэд нь италийн дугуйчин Филиппо Симеони түүнийг сэргээш хэрэглэсэн гэж буруутгаж байв. Хариуд нь Армстронг түүнтэй хамт оролцсон бүх уралдаанд ялалт байгуулах болно гэдгээ хатуу мэдэгдсэн юм. Тэр хэлсэндээ хүрч Тур де Франст 5 жил дараалан тэргүүлсэн. 2004 онд тэр чигээрээ өөрийг нь доромжилсон самбар, зурагт хуудас барьсан францчуудаар хашигдсан уралдааны замаар түрүүлээд орж ирэхэд нь хүмүүс түүн рүү нулимцгааж байсан билээ. Гэвч тэр бууж өгөөгүй. Тэр ялсан. Францчуудыг францын газар нутаг дээр нь. Өвчнийг ялсан. Бас өөрийгөө ялсан. Чи ч бас тэгэх л болно. Үл ойлголцол, үгүйсгэл, гүтгэлэг, хутгалалтыг даван нулимсаа урсгасаар нулимсан олны дундуур зүсэн гарах болно. Өөр зам уулаасаа байдаггүй.Будда, Иисус, Мухаммед, Моисей...Эйнштейн, Ньютон, Ганди, Мартин Лютер Кинг, Тереза эх, Вундт, Гог, Бах...Чи бидний өвөг дээдэс ингэж байсан, үр хойч ч бас ингэх болно. Энэ бол аймшиг биш ээ, эсрэгээрээ гайхамшиг юм. Гомдол гоншигнолтын өтөнд бариулаад орчлонгийн жорлон дотроо үлдсэн бол харин аймшиг байх байлаа. Нэг хүн, нэг гэрийнхэн, нэг хэсэг хүмүүс битгий хэл нийтээрээ нийгмээрээ, бүр бүх дэлхийн 10 тэрбум хүн бүгдээрээ чиний эсрэг байсан ч, бүгдээрээ зэрэглэн зогсоод зэрэгцэн нулимж байсан ч цуулан цойлон гараарай. Хэрэв хараалгах үр байхгүй бол мянган бөө зэрэг хараасан ч хараал нь чамд хүрэхгүй. Тэр үрийг тарихгүйн тулд үнэн бай, бусдыг нь үнэний үрс хийчихдэг юмөө.Зургийг: Хидэо Танака.“V зүсэлт”. 2024

Нэг удаа банкны хамгаалагч мөнгөтэй цүнх олоод шууд захиралд нь оруулж өгчээ. Жилийн дараа өнөөх залуу тэр банкны нэг салбарын зохион байгуулагч, 3 жилийн дараа үйлчлүүлэгчидтэй харилцах албаны дарга, 10 жилийн дараа гэхэд бүс нутгийг хариуцсан захирал болж. Жилийн орлогын зөвхөн шагнал нь л гэхэд хэзээ нэгтээ сэмхэн гулгуулж болох байсан тэр цүнхэн дэх мөнгөнөөс давдаг болсон. Баялаг гэдэг бол юуны өмнө сэтгэлийн төлөв байдал гэж сэтгэлзүйд үздэг.Оюутан байхдаа орос найзыгаа дагаад өөр тэнхимийн нэгэн багшийнд санамсаргүй зочилж билээ. Гаднаасаа жирийн л нэгэн тоосгон байшин, орос айлын л жишгээр хашаандаа багашаархан боловч үзэсгэлэнтэй цэцэрлэгтэй, ногоо жимсний талбайтай, саравч савлууртай. Харин гэрийн босго алхахад... Алт, болор байгаагүй ээ, антиквар үнэт эдлэл ч байгаагүй. Ариун цэврийн өрөөнд нь гараа угаах тэр хэдэн хоромдоо би сэтгэлээ л угаачихаад гарч ирэх шиг болсон. Дүрслэх урлагийн тэнхимд 5 жил өөд уруугүй зурахдаа өнгөний зохирлыг ингэж үзүүлж чадсан бил үү? Бүр анхнаасаа л хаана, яг юу, яах гэж байхыг тооцоолж хийсэн нь илт, жижиг чимгээс эхлээд усны онгоцны хүртэл өнгө, хийц, стилийг ингэж өв тэгш тааруулахын тулд нэг бус жил зарсан гэмээр. Ийм өрөөнд усанд орно гэдэг л өөрөө сэтгэл засал баймаар. Хожим нь нэг бус удаа энэ өрөөг би дурсан санасан даа.Тэнд ганц зүйл надад танил байсан. Үнэр. Ариун цэвэр, эмх цэгц, нягт нямбай, сахилга батын үнэр. Өвөл тагтан дээрээс угаасан юмаа оруулахад сэнхийдэг байсан тэр цэнгэг үнэр. Гэр минь ийм үнэртэй байсан сан. Тэгэхэд л би, манайх ямар баян айл байсныг ойлгосон юм. Гэр хороололд, айлын хажуу өрөөнд, нийтийн байранд, оюутны общакт, хотын захад, төвд... хаа ч үргэлж цэвэр, хэзээд шинэхэн бөгөөд цэвэрхэн хоолтой, хөргөгч, номын шүүгээ, бичгийн ширээний нүд, дотуур хувцасны шургуулга, юуг нь ч хэзээ ч онгойлгосон цэмбэгэр, хаана нь ч суусан, хэвтсэн, өнхөрсөн цэмцгэр. Хэнбугай нь ч гэнэт ороод ирсэн ичих нуух юмгүй, хэзээ ч хаашаа ч үсрээд гарахад арьс үс, хумс хуруу цэвэр, алийг нь ч шүүрээд углахад хувцас гутал бэлэн. Бүх өрөөнд, бүх юмнаас зөвхөн ариун цэвэр л сэнгэнэсэн, бүх юм төгс байрандаа, тавлаг, тайван, энгийн, тодорхой амьдрал. Тав тух гэж энэ л байж, тансаглал гэж энэ л байсан байж гэдгийг ухаарч, ядуу оюутны, ядруу оюунтны өлөн гомдлоо урсгачихаад тавируун инээмсэглэл анхилуулсаар гарч ирсэн тэр охиныг тэвэрмээр байдаг. Эхлэлээ хүлээн зөвшөөрөх хугарлын цэгүүдийн нэг болсон тэр мөчөөс хойш өссөн гэр орноо эргэн эргэн нээж, ээж аавтайгаа ахин дахин танилцаж, өв сан, нууц нөөцөө олборлож, тансгийн гүнийг эзэмшсээр ирсэн олон олон жилийн сар, өдөр, мөч хормуудын тийн боловсролд мөргөмөөр байдаг аа.За ингээд, эв эрүүл бие нь цэв цэвэр үнэртэй, сав саруул ухаан нь ч цэгц нягт байтай, тав тансаг сэтгэлийн төгс баян төлөвтэй байхыг могой жил бид хоёр тандаа ерөөе!