Сэтгэлэдгэрэлийн сургалтыг авах гэж буй Танд
Манай сургалтын нэгэн төгсөгч өөр сэтгэл засалчийн төлбөртэй хичээл дээр намайг дурсахад уг мэргэжилтэн үүнийг өлгөн авч, миний талаар ноцтой мэдэгдлүүд хийсэн бичлэгийг тэнд байсан хүн над руу явуулсан байна.
“Амгалан багш ...хүнд юм туулсан хүнийг жигтэйхэн зууралдуулаад, “уучил хайрла” гээд галзууруулаад солиоруулаад хаячихсан байдаг...” гэх мэтчлэн нэлээн зүйлсийг олон шавь нарынхаа өмнө хэлэхийг нүдээр үзэж чихээр сонсов.
“Бидний бодлоор, бидний зовлонд бүх талаар буруутай эцэг эхээ уучилж чадвал эдгэрэлд маань хэрэгтэй” гэдэг утгыг би сургалтын эхний өдөр биш, эхний бүлэгт ч биш, бүр эхэн хэсэгт ч хэлдэггүй. “Чи тэднийг уучил, эсвэл уучлал гуй” гэсэн миний шууд заавар огт байхгүйгээс гадна “Уучилж чадахгүй байсан ч болно, эсвэл уучлахгүй гэдгээ ухамсартайгаар шийдсэн ч болно” гэж маш тодорхой давтан тайлбарладаг.
Эцэг эхдээ гомдсон хүүхдийн уур хүрэлгүй яах вэ дээ. Уурын шатыг зохих ёсоор давуулахын тулд дурсамжийг дахин амьдрах, харин энэ удаа арай сэрэмжтэйгээр мэдрэх үйл явцыг зориуд туулуулан, тулж түшин явсаар өнөөх “аймшигт” ээж, нөгөөх “гамшгийн” ааваа ойлгох дээр би аваачдаг.
Тэр аав ээж чинь өөрсдөө хэзээ ч уучлал гуйхгүй ээ.
Тэр нөхөр, хүүхдүүд ч бас. Бид л өөрсдөө хөндлөнгөөс өнгөрснийг харж, тэднийг яагаад өөр биш, чухам яагаад яг ийм байсныг нь ойлгох замаар өөрийгөө өс хорслоос чөлөөлөхгүй бол бие сэтгэлээр хүчирхийлсэн, өвтгөсөн, тамласан, урт хугацаанд ягт минь тулгаж байсан хүмүүс биднээс уучлал гуйхгүй. Сургалтын олон оролцогч өстнүүдээ уучлахаар үл барам өөрөө тэднээсээ өршөөл эрэх шатанд ч хүрч очдог. Буруутайдаа ч бас уучлал гуйгаад байгаа юм биш ээ. Яагаад гэвэл сэтгэлзүйд зөв буруу гэж байхгүй.
СЭТГЭЛ ЗҮЙ БОЛ ШҮҮХ ТОГТОЛЦОО БИШ.
Сэтгэл зүйн олон урсгалууд бие биенээ үгүйсгэж, эсэргүүцэж, тэрсэлдэж болно. Уулаасаа алив шинжлэх ухаанд ийм үзэгдэл түгээмэл. Харин хэзээ ч хөдөлшгүй тулгын чулуу, багана болсон ухагдахуунууд гэж байна. Сэтгэлзүйд бол тэдний нэг нь “...зөв буруу, гэмтэн, шүүх, залхаан цээрлүүлэх, шийтгэх гэх ойлголт байхгүй” гэх онол юм. Гэхдээ мэдээж үйлчлүүлэгчтэй уулзах эхний мөчдөө л шууд онолдож гарахгүй нь мэдээж.
Аль ч салбарт аливаа үйл ажиллагаа бүх хүнд яг адил үйлчлэхгүй. Сэтгэл зүйн бүх мэргэжилтний үйлчлүүлэгчдийн дунд “Надад тус болж чадаагүй” гэж хэлэх хүн заавал гарч ирнэ. Энэ бол жам. Тухайн мэргэжилтэн төгс байх, тухайн үйлчлүүлэгч үнэхээр хичээн зүтгэх хамаагүй. Тэдний суурь итгэл үнэмшил, за ер нь, үнэт зүйлс гээд хэлчихсэн ч болно, өөр байвал яагаад ч нэгдмэл цэгт хүрч чаддаггүй. Миний сургалтыг төгссөн хэдэн мянган хүнээс хэдэн зуугаараа тэр мэргэжилтэн дээр очсон байлаа чиг энэ нь “Амгалангийн сургалтыг төгссөн гээд зөндөө хүмүүс над дээр ирдэг” гэж онцлоод байхааргүй хэвийн үзэгдэл юм.
Надад ч бас үйлчлүүлэгчид маань сэтгэл заслын үйлчилгээ үзүүлдэг хүмүүсийн талаар, миний сайн таних сэтгэл зүйчдийн ч талаар, бүр энэ көүчийн өөрийнх нь талаар ч янз бүрийн юмыг ярьж байсан боловч би иймэрхүү сэдвийг дэвэргэдэггүй. “Сэтгэл зүйч үйлчлүүлэгч хоёрын хамтын ажиллагаа болох сэтгэл засал амжилттай болоогүйд дан ганц мэргэжилтэн буруутай байдаггүй” гэдгийг сананхан суудаг. Нэгнээ харлуулж байж өөрийгөө борлуулдаг хар захын тоглоомын дүрмээр сэхээтнүүд сэтгэж эхэлбэл эмгэнэл. Салбартаа санаа зовсон сайн сэдлээр ярих зүйл байгаа бол зохих газарт нь ёс журмын дагуу асуудлыг тавих хэрэгтэй.
Багшийг, сэтгэл засалчийг, нөхрөө, захирлаа, алив үйлчилгээний ажилтнуудыг өөрийн “ээж” болгох, дотор гүний асуудлаа эргэн тоглуулах талбар болгох гэсэн нь бүтээгүйд багтрах, атаархах гээд маш олон зовлонт сэтгэл хөдлөлүүдээр дотроосоо шатан түлэгдэж явдаг хүн гэгч амьтан ямар үйлдлийг ямар сэдлээр яагаад хийдэг билээ гэдгийг сэтгэл судлалын мэргэжилтэн дэндүү сайн мэдэх ёстой. “Яаж хэрэглэх зааврыг нь тавиагүй байснаас болоод жирэмснээс хамгаалах гелийг талхан дээр түрхэж идээд, бэлгийн харилцаанд орж жирэмсэн болсон” гэж шүүхэд хандсан эмэгтэй ялж, гель үйлдвэрлэсэн газар асар их торгууль төлсөн. Хуулийн дагуу бол яг зөв. Хэрэв зөвхөн зөв бурууг яривал, хэхэ. “Ариун үнэнч хэн нэгний хэлхээ хэдэн үгнээс бүр цаазаар авах шалтгаан ч олдоно” гэх Ришельегийн үгийг батлах зүйл надаас ч, танаас ч, түүнээс ч хүртэл ЗААВАЛ ОЛДОНО.
Та goodali.mn дээрээс сургалт авах гэж байгаа бол бүтээгдэхүүний үнийг төлсөн, суусан, уншсан, сонссон төдийгөөр ямар ч өөрчлөлт гарахгүй. Сургалтын хугацаанд зайлшгүй гарах сэтгэлийн хямрал сэдрэлийг ч хүртэл гүйцэтгэлийн үйл явц нь өөрөө засахаар нарийн тооцоолж хийсэн хөтөлбөр учраас даалгавруудыг нэг бүрчлэн хэрэгжүүлж, тасралтгүй “дасгалжуулалт” хийж л байж гарцаагүй үр дүнг гаргана. Ер нь тэгээд трейнинг бол зохих мэдлэгтэй хүмүүсийн дадлага ажил. Авч байгаа сургалтынхаа ач холбогдлыг үнэлж чадахуйц “эд мэддэг”, дээдээр боловсрох, бие даан суралцах гал тогоонд чанагдаж “болсон”, оюуны ачаалал даах сэхээтний чадвартай байх хэрэгтэй.
Би гэмтлийн сэтгэлзүйгээр мэргэшээгүй.
Гэтэл гэмтээгүй сэтгэл гэж байхгүй учраас гэмтлийн биш сэтгэл зүй ч хүссэн хүсээгүй гэмтэлтэй тулж л таардаг. Мэргэжилтнүүд өөрсдөө ч толгой дараалан ямарваа гэмтэлтэй. Энэ бол хэвийн. Сэтгэл бол нарийн төвөгтэй амьд организм учраас “аав нь Бурхан багш, ээж нь Дарь эх байсан чиг хүүхдэд нь тэдний тухай хэлэх муу үг заавал олддог”. Би хүмүүсийн бэрх дурсамжтай тусгайлан ажилладаггүй гэдгээс үл хамааран, Сэтгэлэдгэрэлийн сургалтууд бол олон нийтэд зориулсан цахим үйл ажиллагаа, эсвэл мөнгөн багцын оролцогч бие даан суралцана гэдгээс үл хамааран хүнд дурсамжтай хүмүүс ороод л ирдэг. Зарим хүн тийм дурсамжтай гэдгээ ч өөрөө мэддэггүй, хүүхдийн сэтгэцийн өөрийгөө хамгаалах механизмаар ой санамжийн энэ хэсэг нь хаагдсан байж байгаад, сургалтын явцад сэдрэн гарч ирэх нь ч байна. Тэгэхээр намайг нарийн мэргэшээгүй байж байж зориуд хүнд дурсамжтай ажиллах гээд байдаг гэж дүгнэвэл эндүүрэл. Хэрэв алтан багцад хамрагдсан оролцогч дурсамж гэмтлээ санаад, өөрөө илчлэл хийгээд, би чадлынхаа хэмжээнд дэмжлэг үзүүлээд болохгүй байвал дараагийн шатны мэргэжилтнүүдэд хандахыг зөвлөдөг, заримд нь зуучилдаг, энэ көүчийг ч хүртэл би нэлээн хэдэн хүнд санал болгож байсан. Сэтгэл зүйн анхдагч асуудал буюу эцэг эх-хүүхдийн харилцааны үл ойлголцлыг эвлэрэлд урвуулах миний арга барил танд таалагдахгүй байж болно, таарахгүй ч байж болно. Энэ нь би муу гэсэн үг биш. Та ч муу гэсэн үг биш. Та бидний хамтын ажиллагаа хангалттай үр дүнд хүрэх хүчин зүйлсийн тохироо бүрдэхгүй байна л гэсэн үг.
За ингээд, 3 сарын 14-нд тохиох сар хиртэлтээс эхлээд өөртөө хэрэггүй зүйлсийг гээе.
Уран яруу өгүүлэх нь багшийн арван эрдмийн нэг ээ, хө. Анхан шатныханд уран өгүүлэл хэрэгтэй. Олон түмэн минь, мэдээллийн сандаа цэвэрлэгээ хийгээрэй.
Дараагийн шатныханд үнэн үг хэрэгтэй. Сэтгэлийн мухрын сэдлүүдээсээ сайхан дүртэй ч муухай мөртэйгээс нь гээж эхлэхийг бодоорой.
Улмаар гүн түвшинд гээгдэж сурцгаанаа. Хэрэв хэн нэгэн таныг “гээх”-ийг хүсээд байгаа юм бол зүгээр л энэ зорилгодоо хүрэхэд нь түүнд тусалчихаа. Дотны харилцаанаас эхлээд ажлын талбар, салбар, нийгмээр зогсохгүй дэлхийгээс ч хүртэл гээгдэхэд суралцаж эхлээрэй.
Цаашлах уу?
К. Э. Циолковский “Сансар хязгааргүй. Хязгааргүй учраас тэнд бүх юм байж болно” гэсэнчлэн сэтгэлд бүх юм байгаа. Асар их сайн зүйлс. Бас түүнээс ч дутахгүй, магадгүй бүр илүү их муу зүйлс. Алмас, араг яс, ад дон, чөтгөр, юу ч гэж нэрлэсэн бай, ухамсраар хянаж, хорьж үл хүчрэх аймшигтай хэсгүүд хүн бүрийн сэтгэлд бий. Бичвэрийн эхэнд миний дурьдаж байсан сэтгэл зүйн суурь ойлголтуудын бас нэг нь энэ юм. “Миний өмнө суугаад “үнэн”-ээ ярьж байгаа үйлчлүүлэгч эрхэмд ч маш гүний маш харанхуй хэсгүүд байгаа, дээд зэргийн үнэн байх гэж мэрийн суугаа мэргэжилтэн надад ч бас тэр бүхэн яг адилхан байгаа” гэдгийг ямагт санаж, би эхлээд “сэтгэлтэн”, дараа нь мэргэжилтэн болохоо ухамсарлаж, сэтгэлийн сэдлээ, нарийн сэдлээ, машид нарийн сэдлээ ямагт анзаарч байх нь сэтгэл зүйчийн МЭРГЭЖЛИЙН ХАРИУЦЛАГА юм.
Үл мэдэхүйгээс болоод “Тэр, тэд л буруутай, харин би бол ариухан” гэх “сохор” хүний эрүүл ухааны нүдийг нээх нь МЭРГЭЖЛИЙН УР ЧАДВАР юм.
Шалтгаан үрийн нэгэн тогтолцоонд бие биесээсээ харилцан хамааран оршиж, эргэлдэн эргэх мэсэн хүрдэнд эсгүүлэн энэлэгч сэтгэл бүрийг эдгэрэлд хүргэхийн төлөө хүчин зүтгэе гэх нь МЭРГЭЖЛИЙН ТАНГАРАГ юм.
За, гүн түвшнийхэн бол “хамгийн ёрын хамаарал болох тав тух”-нд дурлах дурлалаа гээх, өнөөх алдарт “БИ” гээчийг гээх тухай бодно биз ээ.
Эцэст нь тунаж үлдсэн Гоодаль-чууддаа хэлэхэд, сэтгэл зүйч бүр бөөсөө л ярина. Онол ярьдаг бол, бүр мэргэжлийн хэлээр ярьдаг бол муу мэргэжилтэн. Зүрхний туршлага, гарын авлагаа үйлчлүүлэгчийнхээ хэлээр ярьдаг бол сайн мэргэжилтэн. Харин өөрийн бөөсний талаар таны бөөсний хэлээр ярьж байвал ёстой сод мэргэжилтэн. Гэхдээ зөвхөн таны л хувьд юм шүү. Тэрнээс биш бүх нийтэд яг адилхан сод тод байх мэргэжилтэн гэж хаа ч байхгүй. Ядруухан энэ ярианы гол утга бол “Сэтгэл засалч, үйлчлүүлэгч хоёрын зохирол гэдэг бол явж явж тэдний бөөсний л нийцэл юм”. Тиймээс таны бөөс минийхтэй хэр таацан нийлэхээр байна гэдгийг л хар. Энд тэнд хэдэн арван жил элдэв юм сонсч, бичиж, судалж хамгаалсан цолнуудыг минь батлах эрээн цааснууд тун чухал боловч дангаараа юуг ч анагаахгүй гэдгийг л сана.
Статистикийн дундаж хүн өдөр тутамдаа 1500-2000 үг хэрэглэдэг атал, “...бүр 600 мянга хүртэлх үгтэй ч хэл байх...” боловч зарим утгыг онож хэлэх үг олдохгүй л юм.
Нэгэн даогийн багшаас,
-Өвчин яахаараа эдгэрдэггүй юм бэ? гэж асуухад
-Яагаад гэвэл энэ орчлонгийн үймээн гүйлдээн дунд юу ч хийхгүй байхад нь өвчин хүмүүст хэрэгтэй байдаг юм гэжээ.
-Гэхдээ эдгэх гээд л эмнэлгээр яваад байдаг биз дээ?
-Тэд өвчний таагүй шинж тэмдгүүдээс л салахыг хүсдэг. Харин өөрөөс нь өөрийг нь хамгаалах хэрэгсэл болдог өвчнөөс биш ээ.
-Өөрөөс нь өө? Өвчнөөс өөр аргаар өөрийгөө хамгаалж болохгүй гэж үү?
-Бололгүй яах вэ. Өвчтэй чигээрээ л дургүй бүхнээсээ сугараад дуртай руугаа шумбан орох хэрэгтэй байгаам. Тэгвэл өвчин чинь дуртай зүйлээ хийхэд саад болж эхэлнэ, ёстой жинхнээсээ өвчнөөс салахыг хүсэж эхэлнэ дээ. Гэхдээ амьдралаа өөрчлөх хэцүү, харин өвдөх амархан болохоор “чадварлаг” эмчийг олж чадвал өвчиндөө улам гүн шигдэнэ дээ, хөөрхий.
-Та тэгвэл эмч нарт юуг аминчлан захимаар байдаг вэ?
- “Үр жимстэй нь зууралдаад байх биш, үндэс ёзоор луу нь шурга. Хүмүүсийн өвдөх дур, өөрчлөлтийн айдас, уур хилэнд нь торж тээглэлгүйгээр тэднийг эдгэрэл өөд сэрээ, сэдээ. Биеийг ч, сэтгэлийг ч анагаана гэдэг бол хувь заяаг л өөрчилнө гэсэн үг. Шинж тэмдгүүдийг арилгах нь тавлаг бөгөөд мөнгөлөг байвч зовлонгийн эмч гэдгээ л санаж байгаарай” гэжээ.
Санаж явдаг аа.
