Шийдвэрлэх тоглолтын өмнө гоцлол бүжгэн жүжигчдийн пуантанд шилний хагархайнууд хийж байсан түүх дэлхийн бүх театрт бий. Хувцасны өлгүүрийн эмэгтэй тэрийг хийдэггүй. Тайзны алба, хөгжим анги, үзэгчдийн танхим хамаагүй. Зөвхөн адил ашиг сонирхолтой нэг ангийнхан: бусад балетчид л ингэсэн байдаг. Арай амжилтгүйчүүд, юугаар ч юм дутуучууд л хийдэг. Суут зохиолчийн нэр дээрх ховын бичгийг зохиолчдын эвлэлийн хорооны жижүүр, гуанзны зөөгч, эсвэл уншигчид хүргээгүй. Өөр нэг зохиолч, жаахан түүхий нь л бичсэн байдаг. Хүмүүс одоо л ийм болчихсон юм биш ээ. Эртний Грект Олимпийн наадмын өмнө хар тугалган дээр сийлсэн хараал-дефиксионыг нэг тамирчинд нөгөө тамирчин л зориулдаг байсан. Манай эринээс 600 жилийн өмнө шүү! Дэлхийн мисс, фэшн шоу, урлаг спортын шалгаруулалтууд дээр юу болдгийг бид төсөөлөх ч гүй. Бүх юм дууссаны дараах уулын оргил дээрх сүүлийн агшныг л бид хардаг. Харин далайн харанхуй гүнд мөсөн уулын ёроолд авьяас хэцүү, ухаан хатуу, хат гачуу, гоо үзэсгэлэн дутуу-нэг үгээр буян дутуучууд яг тэр урлаг спортоосоо л өөр юуг хийцгээж байдгийг бид мэдэхгүй ээ. Энэ бол хорвоо юм. Атаархал, айдас, муу муухай бүхэн үүддэг дутуугийн тэр ёроолоос оргил хүрэх зам бас яггүй шүү. Гэвч болдог л юм. Пуантаа эсвэл гадсан өсгийтөө сайтар сэгсрээд, хөгжмийн болон бусад зэмсгээ болгоомжтойёо шалгаад, Сальеринуудын сарвайсан цомтой дарсыг амсахгүй байх. Илүү зөөлөн, илүү уран, илүү чадварлагаар илүү сэтгэж, илүү бүр маш илүү хөдөлмөрлөх, илүү тэвчих, илүү сахих... Ингэж чадсан гайхамшигт нэгэн эмэгтэй өнөөдөр Гоодалийн хойморт мориллоо. СЭТГЭЛЭДГЭРЭЛ-ийн сургалтын системийн анхан, дунд шатны сургалтуудын төгсөгч Баянсангийн Ганзул.

2 цаг 34 мин үлдсэн

Хэрэв өнгөрсөн цагийн өөртөө захиа илгээх боломж байдаг сан бол дөнгөж 16 хүрч байсан орь залуу өөртөө би “Аз жаргалтай байхаас битгий залхуур” гэж хэлэх байсан. В.Амирханов “Юу ч хийхгүй тааваараа тарвалзаад л, харин хүмүүс чамд үйлчлээд л, хамгийн сайхнаар зугаацан цэнгэхийг юу гэх вэ?” гэсэн таавар байвал та “тансаглал” гэж бичихгүй гэж үү? Бид тансаглалыг залхууралтай хольж хутган ойлгодог. Юунд ч ямар ч хүчдэл шамдал гаргахгүй, шүд зуун тэвчин тэсэн зүтгэхгүй, санасан бүхэн аандаа ая зөнгөөрөө бүтээд л, чухам тэгээд л нэг жаргах юмсан гэж бодно. Гэтэл биднийг ухаалаг, хүчирхэг, зоримог, шийдмэг, хамгийн гол нь аз жаргалтай болгосон нь гагцхүү бидний замд хөндөлссөн асуудлуудыг мэрж барсан хөдөлмөр л байсан шүү дээ. Тэднийг цуулж, туулж даван гарах замдаа зүрхний маань булчин чангарсаар сэтгэлийн энэ их тэнхээг олсон. Өөрөөр яагаад ч бид энэ хүчийг олж авч чадахгүй байсан. Тэгээд зөвхөн энэхүү хатаар л аз жаргал гээчийг олж үздэг учраас сэтгэлийн хүч гэдэг бол жаргалыг таних нүд юм. Хичнээн юмтай байвч олж харахгүй бол ямар хэрэг байх сан билээ дээ. “Тэгж их зүдрэн байж энэ нүдийг олсноос зүгээр зоргоороо золбирох сохор байсан нь дээр” гэж хэлэх нэгэн гарч ирэх л байх. Юу сайхан, дур сайхан билээ л. Өнөөдрийн миний, чиний өмнө буй бодит байдал бол чи бидний өөр өөрийн л дур хүслийн биелэлээс өөр юу ч биш. Харин хэзээ би үүнийг хүсэв гэдэг бол чухал асуулт. Өнөөдөр бидний өмнөх тавганд 6 жилийн өмнө өөрсдийн маань гараар хийсэн хоол байна. 6 жилийн дараа амтархан таашаан зооглох эсвэл арзайн горойн залгих хоолоо ч бид өнөөдөр зуурч суугаа. “Хамгийн өндөр бүтээмжтэй хүн гэдэг бол тухайн өдрийг өдөрт нь дуусгадаг хүн” гэдэг үгийг би өдөр бүр, цаг бүр санадаг. Үдэш бүр тэр өдрийг дуусгаж, өглөө бүр шинэ өдрийг эхлүүлж чадаж байгаа цагтаа л бид хамгийн өндөр амжилттай байдаг юм шүү дээ. Өчигдрийн дутуугаа гүйцээсээр үдээс хойш шинэ өдөртэй золгох, өмнөх өмнөхийн хогнуудаа ангилсаар өдөр сар жилүүдэд гацахыг л амжилтгүй байдал гэж нэрлэдэг юм. Тиймээс л өглөөдөө эхэлж байгаа өдөр бүр азтай өдөр мөн билээ. Аль нь ч байсан, чиний дотор хүүхдэд шинэ оны мэнд хүргэе! 20250105 бидний хамгийн азтай өдрүүдийн эхлэл болог! ГЭРЭЛТ СҮҮДЭР

3 цаг 03 мин үлдсэн

ИНЖ...ГИНЖ, ОЧИРЫН БОРОО сургалтын давтан оролцогч, туслах багш Б.Бат-Уянгатай ярилцлаа.

53 мин 14 сек үлдсэн

Хажууд нь байгаа эр хүн өөрийгөө жентлмэн гэж мэдэрдэг тэр эмэгтэйг леди гэдэг. Рассел Лайнз СЭТГЭЛЭДГЭРЭЛ-ийн сургалтын тогтолцоог үр хөврөл байхаас эхлэн, бүр ГООДАЛЬ сэтгүүлийн анхны дугаарыг өлгийдөн авч байсан алтан хараацайнуудын нэг А. Индра манай студид зочилж байна. Цахим орон зай: https://www.facebook.com/www.goodali.mn https://www.instagram.com/tsogtamgalan/ https://www.linkedin.com/in/amgalants... https://twitter.com/AmgalanCogt

1 цаг 00 мин үлдсэн

СЭТГЭЛЭДГЭРЭЛ-ийн сургалтын тогтолцоог үр хөврөл байхаас эхлэн, бүр ГООДАЛЬ сэтгүүлийн анхны дугаарыг өлгийдөн авч байсан алтан хараацайнуудын нэг А. Индра манай студид зочилж байна. Цахим орон зай: https://www.facebook.com/www.goodali.mn https://www.instagram.com/tsogtamgalan/ https://www.linkedin.com/in/amgalantsogt https://twitter.com/AmgalanCogt

44 мин 51 сек үлдсэн

ИНЖ...ГИНЖ, ОЧИРЫН БОРОО сургалтуудын давтан оролцогч Ө.Мөнхгэрэлтэй ярилцлаа.

1 цаг 29 мин үлдсэн

Нэг удаа хэсэг хүүхдүүд цагаан толгой үзэж байжээ. Ангиараа бүх үсгээ дуусаж байхад нэгэн хөвгүүн эхний үсэгтэйгээ л ноцолдсоор байв. Өдөр сарууд өнгөрсөөр, хүүхдүүд уншиж бичиж, найруулж, зохион туурвиж байхад ганц үсгээсээ гавиагүй хүүгийн эцэг эхийг багш дуудаад “Би танай хүүхдийг сургаж чадахгүй юм байна” гэж дээ. “Нөгөө тэнэг хүүгийн ээж аав” гэж хүмүүс шоолдог болоход хүү тэднийгээ улам шившиг болгохгүй гэсэндээ гэрээ орхин явж, ойд амьдардаг болов. Өвс ургамал, модны мөчир, цэцгийн дохиур, жимсний хэлбэрт хувирагч төрөлх үсгээ алхам тутамдаа харсаар, уул үүл, солонго зэрэглээ, өт хорхой, амьтай бүхэнд, өөрт нь ч бас амьдардаг өнөөх үсгээ таньсаар явлаа. Эцэст нь, энэ үсгээ сая бүрэн мэддэг боллоо гэсэн цагтаа уулнаас бууж, нутагтаа ирээд багшдаа очоод “Би таны заасан үсгийг сурсан тул одоо надад бусад үсгийг зааж өгнө үү” хэмээн мөргөв. “Зайлуул, өчнөөн жил өнгөрсөн байхад энэ хөөрхий, намайг санаж л байдаг” гэж багш бодсоноо “За, энэ ханан дээр тэр үсгээ бич” гээд хайнгадуухан дохиж гэнэ. Залуу хүү шохой аван өнөөх үсгээ таталган бичихэд хана тэхий дундуураа хага үсэрсэн юм гэдэг. “Энэ гагц үсгэн дотор чиний таньсан тэр зүйлд би өдийг хүртэл дөхөж чадаагүй яваа юм байна” гэж багш нь дуу алдсан юм гэнэ билээ.Сэтгэлийн эхний үсэг бол ЭЭЖ юм. Харилцааны анхны үсэг бол ААВ юм.Би анх сэтгэл зүй рүү хүүхдүүдээсээ болж орж байсан сан. Тэдэнтэйгээ учраа олох гэж яваад ээж аав руугаа, тэднийхээ хүүхэд нас руу нүүж эхэлсэн дээ. Бүр мэргэжилтэн болсныхоо дараа нэг удаа би супервизортойгоо ганцаарчилсан засал хийх үедээ гүн транст орсон юм. Тэр багш маань үнэхээр агуу хүн байж билээ. Хүүхдүүдтэйгээ үл ойлголцсон тохиолдлыг минь хөврүүлсээр намайг наманчлалын төлөвт оруулж, би тэднээсээ өршөөл эрж эхэлсэн. Мэдээж эхлээд миний гомдлын шархны тав хууларсан. Араас нь уур, харуусал, гэмийн мэдрэмжийн давхаргууд урагдан ухагдсаар байсан. Хэзээ нэгэн цагт тэд минь ээжийтэйгээ үл ойлголцсон явдалд өөрсдийгөө буруутгах вий гэсэндээ үнэн голоос наманчлан сэтгэлдээ мөргөж эхлэх үеэр би сад тавин асгарсан. Гэтэл яг зэрэгцэн бас нэгэн гол миний дотор урсаж байгааг би тэгэхэд харсан.Энэ бол ээжийн минь нулимс байсан.Олон жил өөрийгөө цаазалж явсан сэтгэлийн минь чулуужсан хөрсийг тэр усан аргадан норгож байсан. Тэгэхэд л ээж минь энэ бүхнийг мэдэж байсныг, намайг аль хэдийн уучилсныг, бас надаас түмэнтээ өршөөл эрж байсныг би харсан даа.Хүүхдүүдийнхээ өмнө эдүгээ сөгдөн суугаад хэлж байгаа үг бүрийг ээж минь өдийг хүртэл яг ингээд хэлсээр байгааг би сонссон. “Ээж минь, та буруугүй ээ. Бид хоёул буруугүй. Бид үргэлж бие биенээ хайрлаж, ойлгож, уучилсаар ирсэн юм байна” гэж хэлэхдээ яг энэ үгийг миний насан дээр очсон хүүхдүүд маань надад ийнхүү хэлж байгааг бас сонссон.Таван минутанд товчлон бичиж буй энэ бясалгал цаг хагас үргэлжилсэн. Уулзалт маань бол бараг гурван цаг болсон. Бидний хориод удаагийн хамтын ажлын эцэст би энэ цэг дээр ирсэн. Ер нь бол сэтгэл судлалын боловсрол, судалгаа, эргэлт буцалт, сэргэн мандалтын бараг арван жилийн хөдөлмөрийн үр дүнд энд ирсэн хэрэг. “Энэ бол миний дахин төрсөн өдөр байлаа” гэж би тэр үдшийн тэмдэглэлдээ бичсэн байдаг.Сэтгэлийн энэ бүх үйл явцыг алхам бүрээр задлан, нарийвчлан заасан хөтөлбөр бол ИНЖ...ГИНЖ, ОЧИРЫН БОРОО цахим хөтөлбөрүүд минь юм даа.Хаанаас нь ч хөвсөн сэтгэлийн ээдрээ тайлрах энэ учигнуудын алинаас нь ч эхэлсэн нэг л цэгт очно. Ээжтэйгээ ойлголцох гээд явахад аав араас нь харагдаж л байна. Аавын цаанаас бол ээж заавал нэвт үзэгдэнэ.Аан, хүүхдүүд бол бидэнтэй энэ зам дээр хөтлөлцөөд л хамт явдаг. Ээж аавдаа гомдох бүртээ бид хүүхдүүдийнхээ гомдлыг зүрхнийхээ ёзоороор мэдэрдэг. Ээж аавтайгаа сэтгэлдээ эвлэрээд, тэднийхээ дотор хүүхдүүдийг тэврэх үедээ хожим дотор охидыг маань аргадан суугаа төрүүлсэн үрсийнхээ өтөл насны дуу хоолойг бид сонсдог жамтай.Мэргэжлийн сэтгэл зүйчдийн ч хүртэл он жилээр туулдаг энэ зам амар байх үндэс байхгүй ээ, уулаасаа.Гэвч өөрийнхөө төлөө, үрийнхээ төлөө, бүх юм байр байрандаа орох тэр нэг амар амгалангийн төлөө ухамсарт хүний заавал туулах л ёстой зам.Энэ үсгийг үнэхээр сурч чадсан бол үл ойлголцлын хана хага үсэрдэг юм аа.Одоо яах ёстойгоо таны сэтгэл маш сайн мэдэж байгаа.

Манай сургалтын нэгэн төгсөгч өөр сэтгэл засалчийн төлбөртэй хичээл дээр намайг дурсахад уг мэргэжилтэн үүнийг өлгөн авч, миний талаар ноцтой мэдэгдлүүд хийсэн бичлэгийг тэнд байсан хүн над руу явуулсан байна. “Амгалан багш ...хүнд юм туулсан хүнийг жигтэйхэн зууралдуулаад, “уучил хайрла” гээд галзууруулаад солиоруулаад хаячихсан байдаг...” гэх мэтчлэн нэлээн зүйлсийг олон шавь нарынхаа өмнө хэлэхийг нүдээр үзэж чихээр сонсов.“Бидний бодлоор, бидний зовлонд бүх талаар буруутай эцэг эхээ уучилж чадвал эдгэрэлд маань хэрэгтэй” гэдэг утгыг би сургалтын эхний өдөр биш, эхний бүлэгт ч биш, бүр эхэн хэсэгт ч хэлдэггүй. “Чи тэднийг уучил, эсвэл уучлал гуй” гэсэн миний шууд заавар огт байхгүйгээс гадна “Уучилж чадахгүй байсан ч болно, эсвэл уучлахгүй гэдгээ ухамсартайгаар шийдсэн ч болно” гэж маш тодорхой давтан тайлбарладаг. Эцэг эхдээ гомдсон хүүхдийн уур хүрэлгүй яах вэ дээ. Уурын шатыг зохих ёсоор давуулахын тулд дурсамжийг дахин амьдрах, харин энэ удаа арай сэрэмжтэйгээр мэдрэх үйл явцыг зориуд туулуулан, тулж түшин явсаар өнөөх “аймшигт” ээж, нөгөөх “гамшгийн” ааваа ойлгох дээр би аваачдаг. Тэр аав ээж чинь өөрсдөө хэзээ ч уучлал гуйхгүй ээ. Тэр нөхөр, хүүхдүүд ч бас. Бид л өөрсдөө хөндлөнгөөс өнгөрснийг харж, тэднийг яагаад өөр биш, чухам яагаад яг ийм байсныг нь ойлгох замаар өөрийгөө өс хорслоос чөлөөлөхгүй бол бие сэтгэлээр хүчирхийлсэн, өвтгөсөн, тамласан, урт хугацаанд ягт минь тулгаж байсан хүмүүс биднээс уучлал гуйхгүй. Сургалтын олон оролцогч өстнүүдээ уучлахаар үл барам өөрөө тэднээсээ өршөөл эрэх шатанд ч хүрч очдог. Буруутайдаа ч бас уучлал гуйгаад байгаа юм биш ээ. Яагаад гэвэл сэтгэлзүйд зөв буруу гэж байхгүй.СЭТГЭЛ ЗҮЙ БОЛ ШҮҮХ ТОГТОЛЦОО БИШ.Сэтгэл зүйн олон урсгалууд бие биенээ үгүйсгэж, эсэргүүцэж, тэрсэлдэж болно. Уулаасаа алив шинжлэх ухаанд ийм үзэгдэл түгээмэл. Харин хэзээ ч хөдөлшгүй тулгын чулуу, багана болсон ухагдахуунууд гэж байна. Сэтгэлзүйд бол тэдний нэг нь “...зөв буруу, гэмтэн, шүүх, залхаан цээрлүүлэх, шийтгэх гэх ойлголт байхгүй” гэх онол юм. Гэхдээ мэдээж үйлчлүүлэгчтэй уулзах эхний мөчдөө л шууд онолдож гарахгүй нь мэдээж.Аль ч салбарт аливаа үйл ажиллагаа бүх хүнд яг адил үйлчлэхгүй. Сэтгэл зүйн бүх мэргэжилтний үйлчлүүлэгчдийн дунд “Надад тус болж чадаагүй” гэж хэлэх хүн заавал гарч ирнэ. Энэ бол жам. Тухайн мэргэжилтэн төгс байх, тухайн үйлчлүүлэгч үнэхээр хичээн зүтгэх хамаагүй. Тэдний суурь итгэл үнэмшил, за ер нь, үнэт зүйлс гээд хэлчихсэн ч болно, өөр байвал яагаад ч нэгдмэл цэгт хүрч чаддаггүй. Миний сургалтыг төгссөн хэдэн мянган хүнээс хэдэн зуугаараа тэр мэргэжилтэн дээр очсон байлаа чиг энэ нь “Амгалангийн сургалтыг төгссөн гээд зөндөө хүмүүс над дээр ирдэг” гэж онцлоод байхааргүй хэвийн үзэгдэл юм.Надад ч бас үйлчлүүлэгчид маань сэтгэл заслын үйлчилгээ үзүүлдэг хүмүүсийн талаар, миний сайн таних сэтгэл зүйчдийн ч талаар, бүр энэ көүчийн өөрийнх нь талаар ч янз бүрийн юмыг ярьж байсан боловч би иймэрхүү сэдвийг дэвэргэдэггүй. “Сэтгэл зүйч үйлчлүүлэгч хоёрын хамтын ажиллагаа болох сэтгэл засал амжилттай болоогүйд дан ганц мэргэжилтэн буруутай байдаггүй” гэдгийг сананхан суудаг. Нэгнээ харлуулж байж өөрийгөө борлуулдаг хар захын тоглоомын дүрмээр сэхээтнүүд сэтгэж эхэлбэл эмгэнэл. Салбартаа санаа зовсон сайн сэдлээр ярих зүйл байгаа бол зохих газарт нь ёс журмын дагуу асуудлыг тавих хэрэгтэй.Багшийг, сэтгэл засалчийг, нөхрөө, захирлаа, алив үйлчилгээний ажилтнуудыг өөрийн “ээж” болгох, дотор гүний асуудлаа эргэн тоглуулах талбар болгох гэсэн нь бүтээгүйд багтрах, атаархах гээд маш олон зовлонт сэтгэл хөдлөлүүдээр дотроосоо шатан түлэгдэж явдаг хүн гэгч амьтан ямар үйлдлийг ямар сэдлээр яагаад хийдэг билээ гэдгийг сэтгэл судлалын мэргэжилтэн дэндүү сайн мэдэх ёстой. “Яаж хэрэглэх зааврыг нь тавиагүй байснаас болоод жирэмснээс хамгаалах гелийг талхан дээр түрхэж идээд, бэлгийн харилцаанд орж жирэмсэн болсон” гэж шүүхэд хандсан эмэгтэй ялж, гель үйлдвэрлэсэн газар асар их торгууль төлсөн. Хуулийн дагуу бол яг зөв. Хэрэв зөвхөн зөв бурууг яривал, хэхэ. “Ариун үнэнч хэн нэгний хэлхээ хэдэн үгнээс бүр цаазаар авах шалтгаан ч олдоно” гэх Ришельегийн үгийг батлах зүйл надаас ч, танаас ч, түүнээс ч хүртэл ЗААВАЛ ОЛДОНО.Та goodali.mn дээрээс сургалт авах гэж байгаа бол бүтээгдэхүүний үнийг төлсөн, суусан, уншсан, сонссон төдийгөөр ямар ч өөрчлөлт гарахгүй. Сургалтын хугацаанд зайлшгүй гарах сэтгэлийн хямрал сэдрэлийг ч хүртэл гүйцэтгэлийн үйл явц нь өөрөө засахаар нарийн тооцоолж хийсэн хөтөлбөр учраас даалгавруудыг нэг бүрчлэн хэрэгжүүлж, тасралтгүй “дасгалжуулалт” хийж л байж гарцаагүй үр дүнг гаргана. Ер нь тэгээд трейнинг бол зохих мэдлэгтэй хүмүүсийн дадлага ажил. Авч байгаа сургалтынхаа ач холбогдлыг үнэлж чадахуйц “эд мэддэг”, дээдээр боловсрох, бие даан суралцах гал тогоонд чанагдаж “болсон”, оюуны ачаалал даах сэхээтний чадвартай байх хэрэгтэй.Би гэмтлийн сэтгэлзүйгээр мэргэшээгүй.Гэтэл гэмтээгүй сэтгэл гэж байхгүй учраас гэмтлийн биш сэтгэл зүй ч хүссэн хүсээгүй гэмтэлтэй тулж л таардаг. Мэргэжилтнүүд өөрсдөө ч толгой дараалан ямарваа гэмтэлтэй. Энэ бол хэвийн. Сэтгэл бол нарийн төвөгтэй амьд организм учраас “аав нь Бурхан багш, ээж нь Дарь эх байсан чиг хүүхдэд нь тэдний тухай хэлэх муу үг заавал олддог”. Би хүмүүсийн бэрх дурсамжтай тусгайлан ажилладаггүй гэдгээс үл хамааран, Сэтгэлэдгэрэлийн сургалтууд бол олон нийтэд зориулсан цахим үйл ажиллагаа, эсвэл мөнгөн багцын оролцогч бие даан суралцана гэдгээс үл хамааран хүнд дурсамжтай хүмүүс ороод л ирдэг. Зарим хүн тийм дурсамжтай гэдгээ ч өөрөө мэддэггүй, хүүхдийн сэтгэцийн өөрийгөө хамгаалах механизмаар ой санамжийн энэ хэсэг нь хаагдсан байж байгаад, сургалтын явцад сэдрэн гарч ирэх нь ч байна. Тэгэхээр намайг нарийн мэргэшээгүй байж байж зориуд хүнд дурсамжтай ажиллах гээд байдаг гэж дүгнэвэл эндүүрэл. Хэрэв алтан багцад хамрагдсан оролцогч дурсамж гэмтлээ санаад, өөрөө илчлэл хийгээд, би чадлынхаа хэмжээнд дэмжлэг үзүүлээд болохгүй байвал дараагийн шатны мэргэжилтнүүдэд хандахыг зөвлөдөг, заримд нь зуучилдаг, энэ көүчийг ч хүртэл би нэлээн хэдэн хүнд санал болгож байсан. Сэтгэл зүйн анхдагч асуудал буюу эцэг эх-хүүхдийн харилцааны үл ойлголцлыг эвлэрэлд урвуулах миний арга барил танд таалагдахгүй байж болно, таарахгүй ч байж болно. Энэ нь би муу гэсэн үг биш. Та ч муу гэсэн үг биш. Та бидний хамтын ажиллагаа хангалттай үр дүнд хүрэх хүчин зүйлсийн тохироо бүрдэхгүй байна л гэсэн үг.За ингээд, 3 сарын 14-нд тохиох сар хиртэлтээс эхлээд өөртөө хэрэггүй зүйлсийг гээе.Уран яруу өгүүлэх нь багшийн арван эрдмийн нэг ээ, хө. Анхан шатныханд уран өгүүлэл хэрэгтэй. Олон түмэн минь, мэдээллийн сандаа цэвэрлэгээ хийгээрэй.Дараагийн шатныханд үнэн үг хэрэгтэй. Сэтгэлийн мухрын сэдлүүдээсээ сайхан дүртэй ч муухай мөртэйгээс нь гээж эхлэхийг бодоорой.Улмаар гүн түвшинд гээгдэж сурцгаанаа. Хэрэв хэн нэгэн таныг “гээх”-ийг хүсээд байгаа юм бол зүгээр л энэ зорилгодоо хүрэхэд нь түүнд тусалчихаа. Дотны харилцаанаас эхлээд ажлын талбар, салбар, нийгмээр зогсохгүй дэлхийгээс ч хүртэл гээгдэхэд суралцаж эхлээрэй.Цаашлах уу?К. Э. Циолковский “Сансар хязгааргүй. Хязгааргүй учраас тэнд бүх юм байж болно” гэсэнчлэн сэтгэлд бүх юм байгаа. Асар их сайн зүйлс. Бас түүнээс ч дутахгүй, магадгүй бүр илүү их муу зүйлс. Алмас, араг яс, ад дон, чөтгөр, юу ч гэж нэрлэсэн бай, ухамсраар хянаж, хорьж үл хүчрэх аймшигтай хэсгүүд хүн бүрийн сэтгэлд бий. Бичвэрийн эхэнд миний дурьдаж байсан сэтгэл зүйн суурь ойлголтуудын бас нэг нь энэ юм. “Миний өмнө суугаад “үнэн”-ээ ярьж байгаа үйлчлүүлэгч эрхэмд ч маш гүний маш харанхуй хэсгүүд байгаа, дээд зэргийн үнэн байх гэж мэрийн суугаа мэргэжилтэн надад ч бас тэр бүхэн яг адилхан байгаа” гэдгийг ямагт санаж, би эхлээд “сэтгэлтэн”, дараа нь мэргэжилтэн болохоо ухамсарлаж, сэтгэлийн сэдлээ, нарийн сэдлээ, машид нарийн сэдлээ ямагт анзаарч байх нь сэтгэл зүйчийн МЭРГЭЖЛИЙН ХАРИУЦЛАГА юм. Үл мэдэхүйгээс болоод “Тэр, тэд л буруутай, харин би бол ариухан” гэх “сохор” хүний эрүүл ухааны нүдийг нээх нь МЭРГЭЖЛИЙН УР ЧАДВАР юм.Шалтгаан үрийн нэгэн тогтолцоонд бие биесээсээ харилцан хамааран оршиж, эргэлдэн эргэх мэсэн хүрдэнд эсгүүлэн энэлэгч сэтгэл бүрийг эдгэрэлд хүргэхийн төлөө хүчин зүтгэе гэх нь МЭРГЭЖЛИЙН ТАНГАРАГ юм.За, гүн түвшнийхэн бол “хамгийн ёрын хамаарал болох тав тух”-нд дурлах дурлалаа гээх, өнөөх алдарт “БИ” гээчийг гээх тухай бодно биз ээ.Эцэст нь тунаж үлдсэн Гоодаль-чууддаа хэлэхэд, сэтгэл зүйч бүр бөөсөө л ярина. Онол ярьдаг бол, бүр мэргэжлийн хэлээр ярьдаг бол муу мэргэжилтэн. Зүрхний туршлага, гарын авлагаа үйлчлүүлэгчийнхээ хэлээр ярьдаг бол сайн мэргэжилтэн. Харин өөрийн бөөсний талаар таны бөөсний хэлээр ярьж байвал ёстой сод мэргэжилтэн. Гэхдээ зөвхөн таны л хувьд юм шүү. Тэрнээс биш бүх нийтэд яг адилхан сод тод байх мэргэжилтэн гэж хаа ч байхгүй. Ядруухан энэ ярианы гол утга бол “Сэтгэл засалч, үйлчлүүлэгч хоёрын зохирол гэдэг бол явж явж тэдний бөөсний л нийцэл юм”. Тиймээс таны бөөс минийхтэй хэр таацан нийлэхээр байна гэдгийг л хар. Энд тэнд хэдэн арван жил элдэв юм сонсч, бичиж, судалж хамгаалсан цолнуудыг минь батлах эрээн цааснууд тун чухал боловч дангаараа юуг ч анагаахгүй гэдгийг л сана.Статистикийн дундаж хүн өдөр тутамдаа 1500-2000 үг хэрэглэдэг атал, “...бүр 600 мянга хүртэлх үгтэй ч хэл байх...” боловч зарим утгыг онож хэлэх үг олдохгүй л юм.Нэгэн даогийн багшаас,-Өвчин яахаараа эдгэрдэггүй юм бэ? гэж асуухад-Яагаад гэвэл энэ орчлонгийн үймээн гүйлдээн дунд юу ч хийхгүй байхад нь өвчин хүмүүст хэрэгтэй байдаг юм гэжээ.-Гэхдээ эдгэх гээд л эмнэлгээр яваад байдаг биз дээ?-Тэд өвчний таагүй шинж тэмдгүүдээс л салахыг хүсдэг. Харин өөрөөс нь өөрийг нь хамгаалах хэрэгсэл болдог өвчнөөс биш ээ.-Өөрөөс нь өө? Өвчнөөс өөр аргаар өөрийгөө хамгаалж болохгүй гэж үү?-Бололгүй яах вэ. Өвчтэй чигээрээ л дургүй бүхнээсээ сугараад дуртай руугаа шумбан орох хэрэгтэй байгаам. Тэгвэл өвчин чинь дуртай зүйлээ хийхэд саад болж эхэлнэ, ёстой жинхнээсээ өвчнөөс салахыг хүсэж эхэлнэ дээ. Гэхдээ амьдралаа өөрчлөх хэцүү, харин өвдөх амархан болохоор “чадварлаг” эмчийг олж чадвал өвчиндөө улам гүн шигдэнэ дээ, хөөрхий.-Та тэгвэл эмч нарт юуг аминчлан захимаар байдаг вэ?- “Үр жимстэй нь зууралдаад байх биш, үндэс ёзоор луу нь шурга. Хүмүүсийн өвдөх дур, өөрчлөлтийн айдас, уур хилэнд нь торж тээглэлгүйгээр тэднийг эдгэрэл өөд сэрээ, сэдээ. Биеийг ч, сэтгэлийг ч анагаана гэдэг бол хувь заяаг л өөрчилнө гэсэн үг. Шинж тэмдгүүдийг арилгах нь тавлаг бөгөөд мөнгөлөг байвч зовлонгийн эмч гэдгээ л санаж байгаарай” гэжээ.Санаж явдаг аа.

Өнөөдөр би нэг хүнийг үдэн гаргалаа.Үе үе нулимс нүд дүүрээд байх юм. Гэхдээ энэ бол харууслын нулимс биш ээ. Зүгээр л 30 жилийн өмнө тэр хүн эгчид минь анх дурласныг би санасан юм. Надаар дуудуулаад орцонд уулзаж байхад нь 11 настай би байсгээд л хаалга онголзуулдаг, тэр тоолон бэлдцэн чихрээсээ өгдөг байсныг санаад л. Дараа нь би ч, тэд ч, бид бүгдээрээ цөм том болцгоож, тус тусынхаа амьдралын тойрогт ухаангүй эргэлдэж, хааяахан шүргэлцдэг болсон. "...тэгж бгаад л нэг..." гэж бодож явтал минь... алга болчихлоо. Гэхдээ үхэл үгүй. Тэр одоо өөр хэмжээст очсон. Тэр намайг харж бгаа. Харин би чадахгүй. Үнэндээ тэр хүн чинь миний мэдэх алга дарам арьс биш юм шүү дээ. "Тэр" гэж бодож байсан минь үнэндээ тэр биш. Шал өөр юм байжээ гэдгээ тэр өөрөө ч сая л мэдэж байгаа. Би ч гэсэн хэн бэ гэдгээ мэдэх үедээ цочихгүй байх юмсан л гэж бодож сууна даа.Юу ч өөрчлөгдөөгүй мэт.Би өнөө орой гарна. Инээнэ. Аальгүйтнэ. Гадаа хүйтэн. Энэ өвлийг яаж барна даа гэж бодно. Тэгээд өвлийг давна. Хавар. Зун. Намар. Ахиад өвөл болно. Хүмүүс хүрэмнийхээ захыг босгоод, гараа халаасандаа хийж бөхийн газар шагайн алхацгаагаад л. Түмэн бодол. Түмэн хүсэл. Харин тэр олон бодол дунд "Яг одоо ингээд бүх юм дуусахад би бэлэн үү" гэдэг бодол хэр олон бол? Энэ л харамсалтай. "Амгалаан, чи миний бодсоноос их өөр юм. Би чамайг их хүчтэй, мундаг хүн гэж бодсон" гэж нэг нь хэлнэ. Нөгөө нь шоолно. Миний хэр байсныг хэн ч хэзээ ч олж мэдэхгүй юм шүү дээ, яс юман дээрээ. Би л өөрөө нөгөө ертөнцийн босгыг алхах үедээ л мэднэ. Нэрийн хуудсаа, шошго хаягаа, хэтэвчээ, будгаа, багаа, бүр биеэ орхихын цагт үлдэх тэр нэг юмыг маань илт онон харсан нь л хэлэг, миний хэн болохыг. Тэр хүртэл би инээж л явъя. Гэрлийн үзэсгэлэн, оросын балет, хайр, бас баяр баясгалан. Гэхдээ би үхлийн тухай ганц ч хором мартахгүй. Үхэл үгүй гэдгийг, үхлээр бүх юм дуусах биш харин жинхэнэ юм эхэлнэ гэдгийг санасаар, мэдсээр, сэрсээр инээх болно.Ахиад л нулимс.Аяа, цаг урсахыг хүмүүн эс анзааравч цаг урсахдаа хүмүүнийг эс мартъю гэж...Нүдээ ганц цавчаад нээхэд л 30 жил өнгөрсөн байх юм даа.Зураг дээр: Ксоана Элиас.

Оросын нэгэн зохиолч эмэгтэй Англид иржээ. Тэгээд элит уламжлал ёсоор англичуудыг гэртээ урьж, орос заншлаар дээд зэргийн ширээ засаж дээ. Зочид ирлээ, идлээ, уулаа, талархлаа, явлаа. Дараа нь дотны найз англи эмэгтэйдээ энэ талаараа ярьж. “Өө, тэнгэр минь, та чинь юу хийж орхио вэ? Одоо таныг дээдсийн хүрээлэнгийнхэн аристократ гэж тооцохгүй боллоо шүү дээ” гэж гэнэ, цаадах нь. Жаахан лууван чанаад, дээрээс нь нэг халбаган дээр хоёр ширхэг таарахаар хэдэн вандуй тавиад л болох байсан юм байх. Дунд нь нэг лааз шпрот задлаад, тавганд хэдэн хатсан брецель тавьчих байж. За яах вэ, жаахан ундаа. Тэгсэн бол зочид нь ийм уран тансаг дээдсийн зоогонд сэтгэл ханах байсан юм биз дээ. Хэдэн хялгасан лууванг ганц вандуйтай цэмцгэрхэн гэгч нь үмхээд удаан гэгч нь зажлангаа майндфулнес хийх байсан. Этикет гэдэг бол цатгалан хүмүүсийн цаг алах журам гэдгийг ойлгох хэрэгтэй байж, ай-яа-яа хэмээн толгой сэгсрэн сүүрс алдаж. “Үгүй тэд чинь бүр магтан магтан идээд, үлдсэн бүхнийг аваад явсан шүү дээ” гэхэд нь “Амаа олохгүй идсэн ч гэсэн, ахиад бүр гэр лүүгээ савлаад авч явсан ч гэсэн араас нь өөр юм ярьдаг нь ёр биш ёс” гээд харуусан халаглаж дээ.Хэрэв ямар нэг хариу үйлдэл бусдаас хүлээдэггүй бол, ямар ч хариунд эмзэглэдэггүй бол энэ бүхнийг чихнийхээ хажуугаар өнгөрөөчхөөрэй. Мартын 8, төрсөн өдрөөрөө өөрөө ширээ засаж, өөрөө үйлчилж, зочдодоо бэлэг бэлдэж, бүрэн утгаар нь өөрийгөө зориулж болно, өгөөмөр сэтгэлээр дайлж цайлж, өөрөөрөө тахил өргөсөн чиг л болно шүү дээ. Харин дунд нь оршихоос аргагүй болсон орчныхоо цөмд багтчих гээд үзэж байгаа бол, усыг нь уух гэж байгаа бол ёсыг нь дагаж байх хэрэгтэй юм байна. Үүнийг уншиж суугаа бидний хувьд гэвэл дотроо догдлол хүлээлттэй байдаг бол, мэдэрч сэдэрч, хямарч үймэрдэг бол хэнээс юу авахын тулд хаана юуг яахыгаа... бодох хэрэгтэй юм байна. Дундын дээвэр доор хамт амьдардаг хүмүүсийн нэг нь нөгөөдөө ганц орой хоол хийж өгөхийг бэлэг гэж үзэх эсэх, хямдхан ургамлыг хямдаар ороон хөөрөгдсөн агаарыг бэлэг гэх эсэх нь дурын хэрэг, юу сайхан дур сайхан. Хэрэв бэлэг биш гэж үзэж байгаа бол энэ тухайгаа яг энэ өглөө биш, энэ үдэш биш, харин анхны болзоон дээрээ л ярих хэрэгтэй байж. “Өө, яасан аймаар юм бэ” гээд өнөөх чинь зугтчих байсан бол... бараг тэр нь ч дээр байж. Тэгсэн бол жилийн жилд баяраас баярт нийтийн жишгээр жижүүрийн үг, туужуурын бэлгээр биеэ үнэлэхгүй байж.Албан газар, сургууль, хамт олноороо баяр нэртэй донтолт, бэлэг нэртэй доромжлолыг даган баясахаа болих эсэх ч бас л дур юм даа. Мартын маргааш манай хотын хогийн савнуудыг дүүргэдэг хатсан цус шиг сарнай ч яахав, баасан бүр баар, баашлаад цаашлаад буудал дүүргэдэг албан хаагчдын амралт нэртэй архидалт ч бас дур... гээд орхичихмооргүй байна. Тэр бүхний цаана дуусаагүй яриа, эхлээгүй эрэл, эртээ урьдын цагийн ээдрээ зангилаа, нэг үгээр сэтгэлзүйн асуудлууд л байдаг болохоор энэ үйл явдлууд архидалтаар дуусдаггүй, зүгээр л үргэлжилдэг. Хууралт, салалт, ахин гэрлэлт, эсвэл аль нэгний өрх толгойлолтын гол хохирогч болдог хүүхэд хэдхэн жилийн дараа “том болоод” энэ хохирлоо харилцаануудаараа барагдуулж эхлэхэд ахиад л хүүхэд нь л хохирдог... чөтгөрийн тойргоос одоо л гарцгаая. “Хүмүүжил бага наснаас эхэлдэг. Эмээгийн бага наснаас” гэсэн үгийг яг энэ мөчөөс хэрэгжүүлж эхэлье. Охин-ирээдүйн эмээ, хөвгүүд-ирээдүйн өвөө нарыг өөрийгөө болон өрөөлийг хүндлэхэд, юуг баяр, юуг бэлэг гэж үзэхэд сургаж эхэлье, ээжүүд минь. Мэдээж, зөвхөн өөрийн үлгэр жишээгээр л сургана. Өөрийн хүндэтгэл гэж гэж юу болохыг үзүүлээд өгье, өнөөдрөөс.

Би саяхан эмнэлэгт хэвтсэн юм. Өөр газарт зайлшгүй шинжилгээ өгөх болж, эмнэлгээсээ түр гараад явах замаараа хоёр хүн ороод ирвэл эргэх аргагүй умгар зайнд хорвоод байж болох бүх л юмыг өрж, өлгөсөн нэг жижигхээн мухлагаар орлоо. Худалдагчийг лангуун доогуураа шурган юмаа хайх зуур нүдний буланд улбар өнгө харц гогдоод ахиулан харвал үнэгний гавар. Шошгыг нь нээвэл “Медоу. 3 сарын 6” гэсэн байлаа! Ээжийн минь төрсөн өдөр. Ээжий минь яг хэдэнд төрснөө мэддэггүй юм. Том эгч нь “Тэр их зудтай жил хаврын амралтаар ирэхэд нэг довны орой дээр тосч суусан ээж минь энгэртээ төрөөд удаагүй нялх хүүхэд тэвэрсэн байсан, тэгэхэд хаврын амралт мартын 8-аар таардаг байсан болохоор...” гэж ярьж байгаад 6 гэж тогтсон л гэж дурсдаг байсан сан. Заавал авах онц юм байгаагүй атал зүгээр л хөл минь намайг чирсээр энд аваад ирсний учир нь энэ улбархан байж. Медоугаа өвөртөө хийчихээд тэр мухлагийг гаднаас нь харж хэсэг зогссон. Яагаад гэвэл ахиж хэзээ ч харахгүй учраас. “Том” кинон дээр шидэт мухлаг ганцхан Жошийн хүслийг л биелүүлдэг шиг. Мэдээж ингэж ярихаар хүмүүс намайг мэдрэл гэнэ, хэхэ, би ч бас анх тэгж л боддог байсымөө. Ноднин би нэг худалдааны төвд явж байгаад өөрийн төрсөн жилийн тоотой цамц авсын. Тэгтэл охин минь бас авна гэв, би өөрийнхийгөө өгөхгүй гэв, тэгээд нэг завандаа нөгөө тасаг дээрээ эргэж ирсэн чинь байдаггүй. Яг л тэр газар. Худалдагчаас нь асуутал “Манайд тийм цамц ерөөсөө байгаагүй” гэсэн. За, Амгалан андуурсан байлгүй, том газрууд ч төөрмөөр шүү гэж зарим нь хэлж магадгүй л дээ. Гэвч би төөрөөгүй, андуураагүй. Бараг л 50 жил, анх ёстой дундуур нь хуваагаад зэрэгцүүлээд тавьчихсан юм шиг хос бөөрөнхий дэлгүүр байхаас нь л ээжтэйгээ ирдэг байсан Бөмбөгөр минь юм.Зүрхэн тушаа Медоугаа тэврээд гүйхэд минь тэнгэрээс цасан цэцгээр хур асгарах шиг болж байсан. “Тийм ээ, ингээд л би үнэгэнд дуртай, үнэг цуглуулдаг байж. Ээжийг авч явалгүй надад үлдээсэн зүүдний үнэгэндээ хайртайдаа ч биш. Буратиногийн Алиса үнэгний хувцсанд, түүнээс улбаалан улаан үнэгний үсэнд дуртай байсандаа ч биш. Багадаа зүүдэлтлээ үздэг байсан “Алтан залаат азарган тахиа” үлгэрээс ч биш. Зүгээр л, ээж минь Медоу байж...” гэж бодсоор дэгдэж явлаа. Хэзээнээс ч ингэж тоглоомнууд нэртэй болсон юм, бас төрсөн өдөртэй. Магадгүй саяхнаас ч байж болно. Гэхдээ надад бол үүрд л ийм байсан юм шиг, 3 сарын 6-ны тоглоом үнэгнээс өөр байх учиргүй мэт санагдаж байсан.Хамгийн нандин цэцэг жимсээр халиуран, бүх зүйлээр бүрдэн бялхсан тэр баян нуга нэгэн удаа хүний биеийг олоод нэгэн охин үр төрүүлсэн нь би байсан юм байж. Бүгдийг тэвэрч, бүрдийг цэцэглүүлж, алтан хэвлийгээсээ амьдралын охийг оргилуулан тэтгэсэн Медоу одоо миний ажлын ширээн дээр над руу ширтээд инээмсэглэн суудаг болсон. Зулай дээр нь үнэрлэхэд яг л ижийн минь үнэр... би өөрөө ээжийнхээ үнэртэй болжээ, нэг л мэдэхэд. Охин минь түүнд Аялал гэж нэр өгсөн хэхэ. Медоу хамаагүй ээ, яг аялал шиг өнгөтэй байна гэсэн. “Ээж ээ, та миний хамгийн дуртай үнэр шүү. Та бас миний хамгийн сайхан аялал” гэхэд нь тэсэлгүй уйллаа, би. Энэ л үгийг ээждээ хэлэхийг хичнээн их хүснэм бэ! Нэг өдөр л тантайгаа хамт байхсан. Ядаж нэгхэн цаг. Бүр ганцхан хором ч хамаагүй ээ. Тэгээд би ээжийгээ яг л ингэж тэврээд, зөндөө зөндөө үнсэн үнэрлэх юмсаан. Миний хамгийн сайхан аялал ээж минь байлаа. Бүх л аяллаас ээжийгээ хайж, бас ээжийгээ л олдог. Амьдралын бүх өнгө, бүх дуунаас ээжийгээ л цуглуулан эвлүүлдэг. Амт, үнэр, алив хүртэхүй бүрийг ээжээрээ л хэмжин мэдэрч, агшин мөч бүрийг зүрхэн голдоо, хүйсэн цаанаа ээжтэйгээ л хамт туулсаар байгаа ч ээжийнхээ амьд халуун духыг үнсэх сэн гэж тэсгэлгүй их хүслээ, өнөөдөр.Хэрэв таны ээж эдүгээ энх мэнд байгаа бол та ертөнцийн хамгийн баян хүн юм байна шүү. Ээжийдээ очоод халуун гарыг нь бариад, зөндөө зөндөө үнсэн үнэрлээрэй.

Америкийн хурдны замын уралдааны дугуйчин Лэнс Эдвард Армстронг нэг дор тархи, уушиг, төмсөгний хорт хавдраар өвдсөн. Хагалгаа, хими эмчилгээнээс хойш 3 жилийн дараа 1999 онд Тур де Франст түрүүлэхэд нь италийн дугуйчин Филиппо Симеони түүнийг сэргээш хэрэглэсэн гэж буруутгаж байв. Хариуд нь Армстронг түүнтэй хамт оролцсон бүх уралдаанд ялалт байгуулах болно гэдгээ хатуу мэдэгдсэн юм. Тэр хэлсэндээ хүрч Тур де Франст 5 жил дараалан тэргүүлсэн. 2004 онд тэр чигээрээ өөрийг нь доромжилсон самбар, зурагт хуудас барьсан францчуудаар хашигдсан уралдааны замаар түрүүлээд орж ирэхэд нь хүмүүс түүн рүү нулимцгааж байсан билээ. Гэвч тэр бууж өгөөгүй. Тэр ялсан. Францчуудыг францын газар нутаг дээр нь. Өвчнийг ялсан. Бас өөрийгөө ялсан. Чи ч бас тэгэх л болно. Үл ойлголцол, үгүйсгэл, гүтгэлэг, хутгалалтыг даван нулимсаа урсгасаар нулимсан олны дундуур зүсэн гарах болно. Өөр зам уулаасаа байдаггүй.Будда, Иисус, Мухаммед, Моисей...Эйнштейн, Ньютон, Ганди, Мартин Лютер Кинг, Тереза эх, Вундт, Гог, Бах...Чи бидний өвөг дээдэс ингэж байсан, үр хойч ч бас ингэх болно. Энэ бол аймшиг биш ээ, эсрэгээрээ гайхамшиг юм. Гомдол гоншигнолтын өтөнд бариулаад орчлонгийн жорлон дотроо үлдсэн бол харин аймшиг байх байлаа. Нэг хүн, нэг гэрийнхэн, нэг хэсэг хүмүүс битгий хэл нийтээрээ нийгмээрээ, бүр бүх дэлхийн 10 тэрбум хүн бүгдээрээ чиний эсрэг байсан ч, бүгдээрээ зэрэглэн зогсоод зэрэгцэн нулимж байсан ч цуулан цойлон гараарай. Хэрэв хараалгах үр байхгүй бол мянган бөө зэрэг хараасан ч хараал нь чамд хүрэхгүй. Тэр үрийг тарихгүйн тулд үнэн бай, бусдыг нь үнэний үрс хийчихдэг юмөө.Зургийг: Хидэо Танака.“V зүсэлт”. 2024